امروزه اکثر دانشجویان علاقه زیادی به ادامه تحصیل در کشورهای خارجه دارند و با توجه به جنبه‌های مثبت این مسئله مثل تحصیل در دانشگاه‌های معتبر، آینده شغلی و …، تأمین هزینه‌های تحصیل از نگرانی‌های اکثر دانشجویان می‌باشد. در این مقاله که به قلم نویسندگان قدم‌یار به سرپرستی مهندس فرشاد مارچینی گردآوری شده است، سعی می‌شود به صورت خلاصه و با زبانی ساده در رابطه با بورسیه جهت استفاده دانشجویان گرامی ارائه گردد.

بورسیه دانشجویی چیست؟

امروزه اکثر دانشجویان علاقه زیادی به ادامه تحصیل در کشورهای خارجه دارند و با توجه به جنبه‌های مثبت این مسئله مثل تحصیل در دانشگاه‌های معتبر، آینده شغلی و …، تأمین هزینه‌های تحصیل از نگرانی های اکثر دانشجویان می‌باشد. ادامه تحصیل در خارج نیاز به استطاعت مالی دارد که اکثر دانشجویان مستعد با وجود داشتن کلیه شرایط فقط به دلیل عدم توانایی مالی از این امکان محروم می‌شوند و بهترین روش‌های حل این مسئله بورسیه تحصیلی می‌باشد. سازمان‌ها و نهادهای بسیاری سالانه تعداد کثیری از دانشجویان را به شکل‌های مختلف از قبیل پرداخت کمک‌هزینه تحصیل، تحصیل رایگان و … تحت پوشش قرار داده و شرایط ادامه تحصیل را برای آن‌ها آسان می‌کنند.

به دانشجویانی که دریافت‌کننده بورس تحصیلی هستند، «بورسیه» گفته می‌شود. این بورس ها عموماً جهت دوره‌های تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکترا) در نظر گرفته می‌شود. برخی کشورهای توسعه‌یافته از اعطای بورسیه هم جهت تأمین نیروی انسانی استفاده می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین این بورس‌ها، بورس تحصیلی اراسموس ماندوس می باشد. براساس دستورالعمل اداره کل بورس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران، نفرات اول تا سوم دانشجویان دوره کارشناسی ارشد، دانشجویان نمونه کشوری در دوره کارشناسی ارشد برابر با آیین‌نامه انتخاب دانشجویان نمونه با تأیید معاونت دانشجویی وزارت علوم و یا معاونت آموزشی وزارت بهداشت، داشتن کتب تألیفی و یا ترجمه شده در زمینه‌های علمی، داشتن حداقل یک مقاله چاپ شده در مجله‌های علمی-پژوهشی داخل یا خارج از کشور در زمینه‌های علمی، داشتن گواهی مجری بودن در انجام طرح‌های تحقیقاتی کاربردی پایان‌یافته مورد نیاز کشور و نیز مخترعان و مکتشفان که اختراعات و اکتشافات آنان در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ثبت شده باشد. برگزیدگان رتبه‌های اول تا سوم جشنواره‌های خوازمی، فارابی و رازی، ارائه‌دهندگان پیشنهاد سبک‌های هنری کاربردی با تأیید از مراجع ذیربط و مربیان آموزشی و پژوهشی می‌توانند در فراخوان بورس تحصیل خارج از ایران ثبت‌نام کنند.

مراحل دریافت بورس تحصیلی

دانشجویان زیادی به دلایل گوناگونی تمایل به تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور و دریافت بورس تحصیلی و کمک هزینه دارند، ولی شرایط در کشورها و دانشگاه‌ها متفاوت می‌باشد. که برخی مراحل را در ادامه بیان می کنیم:

•  انتخاب کشور

انتخاب کشور یکی از اساسی‌ترین دغدغه‌های دانشجویانی است که علاقه به ادامه تحصیل در کشورهای خارجه دارند. هر کشور شرایط گوناگونی برای اعطای کمک هزینه و بورس تحصیلی دارد که دانشجویان می‌بایست قبل از درخواست بورس شرایط را به صورت دقیق بررسی کنند و اطلاعات لازم را از منابعی چون سایت دانشگاه‌ها، سفارتخانه آن کشور و دیگر منابع معتبر دریافت نماید.

•  انتخاب دانشگاه

دانشجویان متقاضی برای دریافت انواع کمک هزینه‌های بورس تحصیلی می‌بایست از طریق تماس تلفنی، ایمیل و یا سایت دانشگاه، اطلاعات خود را در رابطه با شرایط اخذ بورس‌های تحصیلی مختلف آن دانشگاه تکمیل نمایند.

•  مدارک و شرایط الزامی جهت اخذ بورس تحصیلی 

– یکی از شرایط ضروری بورس تحصیلی، تحصیل در یکی از دانشگاه‌های معتبر دولتی کشور می‌باشد. دانشگاه‌های هر کشور بر اساس استانداردهای جهانی، دانشگاه‌های تراز اول و برتر کشورها را می‌شناسند و در امتیازبندی خود برای آن‌ها امتیاز ویژه‌ای در نظر می‌گیرند.
– دانشجویان با داشتن مقاله و طرح‌های تحقیقاتی داخلی و خارجی می‌تواند از اولویت بالاتری نسبت به سایر دانشجویان در بورس تحصیلی برخوردار شود. در صورتی که دانشجویان مقاله‌ای را -مخصوصا مقالات در مجلات معتبر بین‌المللی- داشته باشند، نمره بالاتری در این رقابت کسب خواهد کرد.
– اگر دانشجویان اختراعی در کشور خود و یا دیگر کشورها به ثبت رسانده باشند، این موضوع می تواند کمک خوبی در قبولی آن‌ها در بورس تحصیلی شود.

– از موارد دیگر که در موفقیت دانشجویان در این مورد بسیار تأثیرگذار می باشد، داشتن معدل الف یعنی بالای 17 می‌باشد. سؤالی که ممکن است برای دانشجویان پیش بیایید این است که آیا تفاوت معدل در دانشگاه‌های دولتی و سراسری ایران و دانشگاه‌های آزاد، پیام نور، غیر انتفاعی و … مورد توجه قرار می‌گیرد یا خیر؟ و آیا بین معدل کسی که در یک دانشگاه دولتی تحصیل کرده و کسی که در یک دانشگاه آزاد و … تحصیل کرده وجود دارد و برای کسانی که در دانشگاه‌های دولتی تحصیل کرده‌اند امتیازی در این مورد وجود دارد یا خیر. در اینجا باید گفت تفاوت خاصی در این مورد میان این دانشگاه‌ها وجود ندارد و دانشجویان در هر دانشگاهی که تحصیل کرده‌اند می‌بایست معدل بالایی داشته باشند تا بتوانند کمک هزینه دریافت کنند.
– از فاکتورهای اساسی در بورس تحصیلی داشتن نمره زبان خوب تافل و آیلتس می باشد. البته این نمرات برای مقاطع تحصیلی مختلف، متفاوت می‌باشد در نهایت نمره تافل باید بالای ۱۰۰ و آیلتس بالای ۷ باشد.
– داشتن توصیه‌نامه‌های قوی از سوی اساتید و محققان برجسته می‌تواند کمک شایانی در این مرحله باشد.
– ارتباط برقرار کردن با یک استاد مخصوصا برای دانشجویان متقاضی مقطع دکترا از اهمیت بالایی برخوردار می باشد بهتر است با استادی در دانشگاه ارتباط برقرار کنید و موضوع تحقیقاتی خود را برای وی ارسال نمایید. قطعا اگر موضوع شما به نظرش جالب و نو بیاید که در حیطه تحصیلی وی بوده و قبلا نیز انجام نشده باشد، درخواست بورس و کمک هزینه برای شما از طرف وی به دانشگاه ارائه می‌شود.
– اگر دانشجویان مدارکی داشته باشند که نشان دهنده شرکت وی در دوره‌ها و کنفرانس‌های علمی و آموزشی باشد و علاقه آن‌ها را به رشته درخواستی نشان دهد، این مورد در پیشروی مرحله پذیرش و اخذ بورس تحصیلی او تاثیرگذار می‌باشد.
– سن دانشجویان برای دوره‌های تحصیلی مختلف، متفاوت می باشد. برای دانشجویان مقطع لیسانس و فوق‌لیسانس نباید فاصله طولانی میان مقطع آخر و درخواست دانشجویان برای مقطع بعدی باشد، مگر اینکه دلیل قانع کننده‌ای ارائه نمایند. ولی برای دانشجویان دکترا این موضوع کمی متفاوت می‌باشد. البته در صورتی که دلیل این فاصله کارهایی از قبیل کارهای پژوهشی، سابقه کار مرتبط با رشته و … باشد می‌توان این مشکل را حل کرد.
– مراجعه دانشجویان به کنسولگری کشور مورد نظر از مواردی می باشد که دانشجویان متقاضی بورس تحصیلی پیش از هر چیزی می بایست پروسه کامل و قانونی آن کشور را بررسی کنند.
روش اعطای بورس تحصیلی در مورد اخذ بورس و کمک هزینه تحصیلی متفاوت می باشد. شاید دانشگاهی اعلام کند که دانشجویان تمام مدارک خود را برای دانشگاه ارسال کنند تا با بررسی مشخص شود که چه میزان کمک هزینه می‌تواند به دانشجویانی که قرار است بورسیه شوند، تعلق می‌گیرد، سپس با ارسال مدارک توسط دانشجویان، دانشگاه نامه پذیرش آن‌ها را ارسال کرده و در آن مقدار تخفیف و کمک هزینه را با توجه به شرایط، اعلام می کند. اما ممکن است دانشگاهی دیگر اعلام کند که به مقدار فلان مبلغ هزینه بورسیه تحصیلی به دانشجویان جدیدالورود یا قدیمی خود اختصاص داده می‌شود و دانشجویان متقاضی مدارک خود را برای بررسی و ارزیابی به دانشگاه ارائه کنند.

معرفی برخی وب‌سایت‌های دریافت بورسیه تحصیلی

•  وب‌سایت College Board

دانشجویان متقاضی می‌توانند به این سایت معتبر مراجعه کرده و با وارد کردن واژه کلیدی در بخش جستجو، اطلاعات مورد نظر خود را از میان ۲۲۰۰ برنامه موجود در پایگاه داده این وبسایت؛ اعم از نهادهای حامی، نوع بورسیه، میزان و مدت آن دریافت کنند.

•  موسسه تحصیل بین‌المللی (Institute of International Education)

دانشجویان در این وب‌سایت نیز می‌توانند با واردکردن کلیدواژه کلیه اطلاعات لازم را به دست آورند و علاوه‌بر آن، از لیست کلیه بورسیه‌های موجود و متناسب با شرایط فردی مطلع شوند.

•  وب‌سایت Scholarships.com

دانشجویان در این سایت نیز می‌توانند به راحتی به جستجوی کمک هزینه‌های تحصیلی و بورسیه‌های موجود بپردازند. فقط کافی است با ورود در بخش جستجوی بورسیه (Scholarship Search) اطلاعات لازم را وارد کنند و بر روی ادامه کلیک نمایند. کلیه اطلاعات مربوط از جمله گزینه‌های موجود، کمک هزینه‌ها و وام‌های پرداخت شهریه حتی در داخل کشور را نیز دریافت کنند.

•  وب‌سایت  StudentScholarships.org

این سایت نیز مرجع معتبری برای دریافت اطلاعات در مورد وام، بورسیه و کمک هزینه‌های موجود برای دانشجویان جهت استفاده برای شهریه، هزینه‌های زندگی یا تحصیل در خارج می‌باشد. بعد از ورود به وب‌سایت بر روی گزینه شروع جستجوی بورسیه (Start Finding Scholarships) کلیک کرده و بعد بورسیه‌ها را بر اساس نام، مبلغ، مدت و شرایط دریافت آن‌ها جستجو نمایید.

•  موسسه حمایت از دانشجویان  (Federal Student Aid)

این وب‌سایت متعلق به موسسه‌ای جهت حمایت از دانشجویان در کشور آمریکا می‌باشد. بعضی از بورسیه‌ها و کمک هزینه‌های این وب‌سایت از نوع دولتی می‌باشند.
به غیر از موارد یاد شده وب‌سایت StudyAbroad.com نیز مرجع مناسبی برای کسب اطلاع در خصوص بورسیه‌های اعطایی به دانشجویان بین‌المللی می‌باشد.