موزه مکانی می باشد که در آن اشیا و مواد مربوطه جمع آوری، مطالعه و نگهداری می شود و سپس با هدف آموزش، سرگرمی و افزایش اطلاعات در اختیار همگان قرار می گیرد. در این مقاله که به قلم نویسندگان قدم یار به سرپرستی مهندس فرشاد مارچینی گردآوری شده است، سعی می شود به صورت خلاصه و با زبانی ساده در رابطه با آشنایی با موزه جهت استفاده دانشجویان گرامی ارائه گردد.

تعریف موزه:

مکانی می باشد که در آن اشیا و مواد مربوطه جمع آوری، مطالعه و نگهداری می شود و سپس با هدف آموزش، سرگرمی و افزایش اطلاعات در اختیار همگان قرار می گیرد. موزه بازتابی از فعالیت های بشر در طول تاریخ می باشد.

با توجه به شورای بین المللی موزه، هدف موزه: گردآوری، نگهداری، مطالعه بررسی کردن و نیز به نمایش گذاشتن فرهنگی یا طبیعی به منظور آموزش، پژوهش و ارزش دادن به این مجموعه ها و لذت بردن از آن ها می باشد.

انواع موزه ها

موزه ها گونه های مختلفی دارند:
– موزه های تاریخ و باستان شناسی
– موزه های فضای باز
– موزه های مردم شناسی
– کاخ موزه ها
– موزه های علوم و تاریخ طبیعی
– موزه های منطقه ای (محلی)
– موزه های سیار (گردشی)
– پارک موزه ها
– موزه های سلاح (نظامی)
– موزه های اندیشمندان (خانه هنرمندان)

موزه تاریخ و باستان شناسی

مربوط به دوره های تاریخی می باشد. اکثر این آثار به وسیله ی باستان شناسی تهیه می شود و نشان  دهنده فرهنگ و تمدن قدیم و تلفیق کننده علم، هنر و دانش یک ملت یا یک قوم می باشد. موزه هایی از قبیل موزه ملی ایران  (ایران باستان) موزه ملی” ورسای” در فرانسه و موزه تاریخ در واشنگتن از این نوع موزه ها می باشند.

موزه فضای باز

ایجاد این موزه ها به یافته های باستان شناسی کمک کرد وقتی باستان شناسی اثر ارزشمندی غیر منقول را کشف کند و امکان انتقال آن به موزه ها نباشد، موزه فضای باز مکان را برای بازدیدکنندگان فراهم می کند. موزه هایی چون تخت جمشید در شیراز و محوطه تاریخی هگمتانه در همدان، محوطه تاریخی “بندیان” در گز که دارای گچ بری های بسیار زیبایی از دوره ساسانیان در خراسان و محوطه تاریخی “شادیاخ” نیشابور از این قبیل  می باشند.

موزه های مردم شناسی

فرهنگ، آداب و رسوم، اعتقادات، پوشاک و سنن اجتماعی حاکم بر جامعه را نشان می دهند. موزه هایی ازقبیل مردم شناسی تهران و حمام گنجعلی خان کرمان از این نوع می باشند.

کاخ موزه ها

این موزه ها نشان دهنده وضعیت و نحوه زندگی صاحبان می باشد شاید این  بناها اشیای تاریخی و نیز آثار هنری از جمله نقاشی روی دیوار، کچ کاری و … باشند. عموماً کاخ موزه ها در مراکز حکومتی به وجود می آیند. موزه هایی از قبیل کاخ های سعدآباد تهران و باغ ملک آباد مشهد از این نوع می باشند.

موزه های هنری

موزه های هنری، هنرهای تجسمی و تزیینی که زیبایی فراوانی دارند و از موزه های محبوب مردم می باشد را تشکیل می دهد. موزه هایی از قبیل هنرهای زیبا در تهران و موزه هنرهای تزیینی در اصفهان از این نوع می باشند.

موزه علوم و تاریخ طبیعی

تجربه های علمی را با توجه به شواهد انواع گیاهان و جانوران نشان می دهند. موزه هایی از قبیل موزه تاریخ طبیعی اصفهان و موزه علوم و تاریخ طبیعی مشهد از این نوع می باشند.

موزه های محلی یا منطقه ای

بیانگر فرهنگ یک منطقه و یا یک محله ی خاص می باشند و فقط آثار و اشیای تاریخی همان منطقه را به نمایش می گذارند. موزه شوش، تخت جمشید و موزه توس در خراسان از این نوع می باشند.

موزه های سیار

این موزه ها برای توسعه هدف های فرهنگی و به دلیل نبود امکانات موجود در شهرهای محروم به وجود می آ یند که اگر به آن ها به اندازه کافی توجه شود تأثیرگذارند و این موزه ها فرهنگ های گوناگون را به نمایش می گذارند.

پارک موزه ها

این موزه ها ابعاد مختلف علمی، فرهنگی و جاذبه های تفریحی و آموزشی را دربردارد و به همین دلیل اهمیت فراوانی دارد و به گونه ای می باشد که همه ی مردم می توانند به راحتی آن را مشاهده کنند مکان هایی از قبیل آرامگاه فردوسی در مشهد، آرامگاه عطار و خیام در نیشابور از این نوع موزه ها می باشند.

موزه های نظامی

سیر تاریخی سلاح های نظامی و جنگی را برای عموم به نمایش می گذارند. این نوع اشیا شامل لباس های نظامی رزمی، اسلحه و دیگر وسایل رزمی می باشند.

موزه های اندیشمندان (خانه هنرمندان)

برای ارزش دادن به هنرمندان، نویسندگان، مخترعان و مفاخر جامعه بعد از فوتشان در خانه شخصیشان به وجود می آید و عناصر تشکیل دهنده آن وسایل شخصی ایشان می باشد. این نوع موزه ها بیشتر در کشورهای اروپایی رایج می باشد مثل خانه شکسپیر نویسنده مشهور انگلیسی و ادیسون مخترع برق در آمریکا و خانه بزرگ مرد موسیقی “استاد ابوالحسن صبا”.

موزه آثار هنری دانشجویان

با ایجاد کارگاه های صنایع دستی از یک طرف می توان با کمترین هزینه کارافرینی کرد و از سویی دیگر به احیا و زنده سازی صنایع دستی در حال فراموشی، رشد و توسعه صنایع دستی موجود پرداخت.
موزه آثار دانشجویان دانشگاه هنر اصفهان که شامل آثار تولید شده دانشجویان در بخش های خوشنویسی، گرافیک، نقاشی، صنایع دستی، کتابت و نگارگری، طراحی صنعتی، گلیم و فرش، چرم، سفال، جواهرسازی، شیشه و … خواهد بود.
بدین‌ترتیب در کنار ایجاد کار و درآمد برای دانشجویان و استادان، دانشگاه همراه با آفرینش آثار هنری، در امر تبلیغات و فروش نیز به خودبسندگی خواهد رسید.

اهداف موزه

1- نگهداری آثار گذشتگان و نمایش و انتقال آنها به آیندگان
2- ارزیابی و قیاس میان پدیدارهای تاریخی، عملی، فنی، صنعتی و هنری ِ گذشته و حال
3- ایجاد و تقویت تفاهم میان ملل و اقوام است
4- شناخت و نمایش سهم اقوال و ملل در فرهنگ و تمدن جهانی
5- اعتلاء و بهبود میزان دانش محصلان، دانشجویان، پژوهشگران و …
6-جلوگیری از انهدام فرهنگ بومی و ایجاد سدی در برابر فرهنگ های نامأنوس، نیز از دیگر اهداف موزه است
منشاء موزه ها، خواه در گنجینه های سلطنتی یا کلیسایی قرون وسطا و یا در اطاق های کوچک حاوی اشیاء و نمونه های کمیاب که در فاصله قرن های شانزدهم و هجدهم میلادی گردآوری شده، نهفته است

وظایف موزه ها

تمامی اشیاء موجود در موزه زبان حالی دارند و با کمی اندیشیدن می¬توان زبان حال آن را دریافت کرد و موزه فقط مکانی برای آثار باستانی نمی باشد تمامی آثار هنری، علمی، جانوری، پزشکی، نگارخانه ها، کتابخانه ها و آرشیوها و بیشتر بناهای تاریخی موزه می باشند. دانشجویان می توانند به کمک آن به اطلاعات تاریخی مناسبی دست پیدا کنند.
از وظایف موزه برقراری ارتباط فرهنگی دانشجویان و افراد با اشیاء به نمایش گذاشته می باشد. در واقع می بایست حس بین خالق و اثر به بازدیدکننده نیز منتقل شود.
با توجه به آمار، برخی کشورها که موزه های گوناگونی دارند بازدید برای دانشجویان رایگان می باشد و از هر دویست نفری که به سینما می روند فقط یک نفر از موزه دیدن می¬کند. در انگلستان اگر مدرسه، دانشگاه و یا هر مرکز آموزشی دیگر کلاس¬هایی را به هنر اختصاص ندهند موزه این کار را انجام می دهد.
موزه ها هر روزه بازدیدکنندگان زیادی از قشر نوجوانان، دانشجویان و … دارند که دارای فرهنگ های مختلفی هستند. موزه آرایی مناسب، ارزش تاریخی و هنری اشیاء موزه برای بازدیدکننده مشخص می شود.
می بایست وابستگی فرهنگی بین اشیاء موزه و بیننده ایجاد شود و موزه را به شکل یک مجتمع آموزشی و پژوهشی مورد استفاده عموم قرار داد. موزه می بایست ارتقاء سطح دانش و آگاهی دانشجویان و بازدیدکنندگان را مورد هدف قرار دهد.
رسانه های گروهی با نشان دادن ارزش تاریخی اشیاء می توانند سطح آگاهی مردم و دانشجویان را افزایش دهند و با به وجود آوردن امکاناتی رفاهی، تفریحی در کنار موزه ها از جمله تالار سخنرانی، سینما،‌ تئاتر، بوستان، شهربازی و …. مردم و دانشجویان را به سمت موزه ها جذب کنند.