معرفی و مراحل آزمون وکالت
پروانه وکالت کانون وکلا ممکن است پس از طی دوره‌ی کارآموزی یا بدون کارآموزی داده شود که در ادامه به بررسی هر دو مورد می‌پردازیم.
شرایط صدور پروانه کارآموزی وکالت با طی دوره‌ی کارآموزی
دانشجویان کارشناسی حقوق باید بپذیرند که نام وکیل یا قاضی بلافاصله بعد از فارغ التحصیلی به آنها اطلاق نمی شود. به عنوان مثال ما در بحث وکالت، کانون وکلای دادگستری باید در آزمون ورودی ـ که شبیه کنکور سراسری است ـ شرکت کند و هرچقدر که رتبه بهتر باشد، شهرهایی که انتخاب می تواند بکند، بهتر است. به عنوان مثال در کانون مرکز اگر دانشجو بخواهد پروانه تهران را بگیرد باید رتبه خیلی بالایی را داشته باشد.
| برای دریافت رایگان جزوات تمام آزمونهای حقوقی کلیک کنید. |
یکی از سوالات مهم این است که چه کسانی امکان وکیل شدن را دارند. تنها کسانی این امکان را دارند که لیسانس حقوق قضایی، فقه و مبانی اسلامی و یا تحصیلات حوزوی را داشته باشند و داشتن لیسانس در رشته های دیگر و یا حتی داشتن فوق لیسانس در رشته های حقوقی نیز مجوز شرکت در آزمون وکالت را نمیدهد.
شرایط آزمون وکالت
1. تابعیت جمهوری اسلامی ایران
2. دارا بودن دانشنامه لیسانس یا بالاتر حقوق یا دانشنامه لیسانس فقه و مبانی حقوق اسلامی یا معادل آن از دروس حوزوی و دانشگاهی با تایید مرجع صالح.
3. شرایط سنی : پروانه کارآموزی وکالت دادگستری در حوزه قضائی استان تهران فقط به کسانی داده می شود که هنگام ثبت نام سن آنها از چهل سال تمام بیشتر نباشد و برای سایر حوزه های قضائی پروانه کارآموزی به کسانی داده می شود که هنگام ثبت نام سن آنها از پنجاه سال تمام بیشتر نباشد.
4. مدارک مورد نیاز جهت ثبت نام:
اسکن تصویر مدرک تحصیلی لیسانس
اسکن تصویر کارت یا گواهی پایان خدمت یا معافیت دائم
اسکن عکس متقاضی
کانون‌های وکلا مکلفند به‌منظور احراز شرایط فوق از مراجع ذی‌صلاحِ مربوطه استعلام نمایند و مراجع مزبور مکلفند حداکثر ظرف مدت ۲ ماه پاسخ لازم را اعلام نمایند.
کارآموزان وکالت موظف هستند حداقل ۱۸ ماه به کارآموزی اشتغال ورزند و پس از طی موفقیت‌آمیز دوران کارآموزی خود در اختبار شرکت کنند و در صورت موفقیت، پروانه وکالت پایه یک به آنها داده میشود. مدت کارآموزی اعضای هیئت علمی دانشکده‌های حقوق نصف مدت کارآموزی سایر کارآموزان خواهد بود.
اشخاصی که طبق قانون از انجام کارآموزی وکالت معاف هستند نیز باید دارای شرایط فوق الذکر باشند.
شرایط صدور پروانه وکالت بدون طی دوره‌ی کارآموزی و انجام اختبار
مطابق ماده‌ی ۸ لایحه‌ی قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری به اشخاص زیر پروانه وکالت درجه اول از طرف کانون وکلا داده میشود:
کسانی که دارای ده سال متوالی یا پانزده سال متناوب سابقه‌ی خدمات قضایی بوده و حداقل پنج سال ریاست یا عضویت دادگاه داشته باشند و سلب صلاحیت قضایی از آنها از طرف دادگاه عالی انتظامی قضات نشده باشد؛
کسانی که دارای دانشنامه‌ی لیسانس بوده و ۵ سال سابقه‌ی خدمات قضایی داشته باشند و سلب صلاحیت قضایی از طرف دادگاه عالی انتظامی از آنها نشده باشد؛
نمایندگان مجلس شورای اسلامی با گذراندن یک دوره‌ی کامل نمایندگی که دارای لیسانس قضایی یا گواهی پایان تحصیلات سطوح عالیه از حوزه‌ی علمیه‌ی قم و پنج سال سابقه‌ی کار قضایی در محاکم باشند؛
افسران بازنشسته‌ی نیروهای مسلح که دارای دانشنامه‌ی لیسانس در رشته‌ی حقوق بوده و حداقل پنج سال متوالی یا هشت سال متناوب در مشاغل سازمانی خدمت نموده و از اشتغال به وکالت محروم نباشند.
اشخاص یاد شده باید سایر شرایط وکالت را دارا باشند و وکالت آنها با مانع قانونی روبه‌رو نباشد. این اشخاص بعد از درخواست صدور پروانه وکالت و آماده شدن پروانه مزبور باید سوگند یاد نمایند.
| برای دریافت راهنمایی و سوالات و پاسخنامه رایگان آزمون وکالت کلیک کنید. |
سئوالات آزمون وکالت
سوالات آزمون ورودی وکالت به صورت تستی در 6 رشته و 120 سوال طرح می شود. اما در اختبار، مرحله کتبی به صورت تشریحی است و مرحله مصاحبه هم شفاهی انجام می شود.
مراحل وکیل شدن
یک کارآموز باید سه مرحله را با موفقیت پشت سر بگذارد تا بتواند به عنوان وکیل و مشاور حقوقی شناخته شود، این مراحل شامل مرحله اول شرکت در آزمون سراسری و کسب امتیاز لازم، مرحله دوم گذراندن دوره کارآموزی و انجام تمامی وظایف تعیین شده و در مرحله سوم شرکت در آزمون اختبار و کسب امتیاز لازم در آزمون پایان دوره کارآموزی است
کارت ورود به جلسه یک هفته قبل از برگزاری آزمون از طریق سایت سازمان سنجش در اختیار داوطلبان قرار می‌گیرد، شرکت در آزمون بدون پرینت و ارائه‌ی کارت ورود به جلسه امکان‌پذیر نیست.
پس از برگزاری آزمون توسط سازمان سنجش آموزش کشور، اوراق داوطلبان توسط سازمان مذکور تصحیح میشود و فهرست تمامی شرکت‌کنندگان براساس نمره‌ی کل و الفبا به تفکیک هرکانون تحویل کانون مربوطه میشود و هرکانون براساس ظرفیت پذیرش خود به ترتیب رتبه، اسامی پذیرفته‌شدگان را اعلام میکند و براساس برنامه‌ی زمانی، نحوه و تاریخ ثبت‌نامِ داوطلبان را اعلام می‌کنند.
بعد از قبولی در آزمون وکالت، دانشجو باید 18 ماه کارآموزی داشته باشد. این دوره شامل کارکردن در دفتر وکیل سرپرست و حضور در 36 دادگاه مختلف حقوقی، کیفری، خانواده و اطفال، دادگاه های کیفری استان و تجدید نظر می باشد. در پایان 18 ماه نیز باید یک کار تحقیقی شبیه پایان‌نامه ارائه دهد.
بعد از پذیرش افراد، کانون یکسری تکالیف بر عهده دارد و تکالیفی نیز بر عهده پذیرفته شدگان است که با توجه به ماده ۳۶ آیین نامه لایحه قانون وکلا، مصوب سال ۱۳۳۴ مشخص شده است.
با توجه به این ماده کارآموزان بعد از پذیرش در آزمون طبق شرایط مندرج در این لایحه تعیین صلاحیت شده و پس ازتعیین صلاحیت برای آنها پروانه کارآموزی وکالت صادر میشود و پس از صدور پروانه کارآموزی دفترچه‌ای به عنوان کارنامه به آنها تحویل داده میشود، در این دفترچه قسمت‌های مختلفی پیش بینی شده است که باید گزارشات خواسته شده را در آن ثبت کنند.
کانون مکان خاصی را برای کارآموزان در نظر گرفته است و جلساتی را به صورت ماهیانه تشکیل می‌دهد که جلسات سخنرانی هستند، این جلسات زیر نظر کانون و کمیسیون کارآموزی برگزار خواهد شد.
کمیسیون کارآموزی متشکل شده است از پنج نفر اعضای با سابقه کانون که از تجربیات کافی در امورات مختلف برخوردار باشد تا بتواند کارآموزان را راهنمایی کرده و این تجربیات را در اختیار آنها قرار دهند.
این اعضاء در کمیسیون کارآموزی باید حداقل هشت سال سابقه وکالت داشته باشند و روش برگزاری این جلسات به گونه‌ای است که موضوعی توسط یک کارآموز تعیین میشود و درباره آن سخنرانی صورت می‌گیرد. در این جلسات دادگاهی به صورت آموزشی تشکیل میشود.
هر کارآموز مطابق قانون باید یک وکیل سرپرست را پس از پذیرش انتخاب کند یعنی یک نفر از وکلای با سابقه را به عنوان یک وکیل سرپرست معرفی کند.
| برای منابع پیشنهادی آزمون وکالت مرکز وکلای قوه قضاییه کلیک کنید. |
این وکیل سرپرست مطابق قانون هر اقدام کارآموز اعم از لوایح قضایی و یا دفاعیه را نظارت میکند تا بتواند به او آموزش و کمک¬های لازم را ارائه دهد. موفقیت کارآموز در این بخش مستلزم برقراری ارتباط مستمر میان کارآموز و وکیل است.
علاوه بر خدمات قبلی که به آن اشاره شد کارآموزان باید به صورت کشیک در کانون حضور پیدا کنند و علاوه بر خدمات وکالتی به افرادی که نیازمند مشاوره حقوقی هستند خدمات بدهند، همچنین شرکت در تحقیقاتی است که دادگاه‌ها به کارآموزان ارجاع می‌دهند، یکی دیگر از وظایفی است که کارآموزان بر عهده می‌گیرند.
پس از انجام این اقدامات، کارآموز می‌تواند پرونده وکالت دریافت کرده و در محاکم قضایی وکالت انجام دهد، البته این پرونده‌ها دارای محدودیت‌هایی هستند و شامل پرونده‌های حساس نمی‌شوند.
در پایان دوره کارآموزی هر کارآموز باید یک مقاله علمی ارائه کند که در آن گزارشاتی که از محاکم حضوری تهیه کرده را استفاده کند و آن را به صورت یک مقاله صحافی شده ارائه کند، همچنین علاوه بر تنظیم و ارائه گزارشات باید تحقیقی به عنوان یک مقاله علمی ارائه دهد.
بعد از انجام تمام این مراحل و تنظیم کارنامه ارائه شده به همراه گزارشات و مقالات توسط کارآموز به کمیسیون آموزش تحویل میشود و در صورت تکمیل بودن، این کمیسیون اجازه می دهد شخص در آزمون پایان دوره که به آن آزمون اختبار گفته می شود شرکت کند.
کانون های وکلای دادگستری ایران (اسکودا)
کانون های وکلای دادگستری ایران به طور مخفف اسکودا نامید می شود. این اتحادیه به چند زیرمجموعه که کانون های وکلا گفته می شوند، تقسیم می شود. هر کانون مستقلا آزمون خود را برگزار مینماید. این ماجرا کار را برای اعضای کانون وکلا هر استانی سخت میکند و خصوصا این ماجرا برای افراد مرکز سخت تر است. یعنی اگر فرد رتبه خوبی کسب نکند، باید در یکی از استان های دورافتاده کارآموزی خود را بگذراند و دفتر وکالت وی نیز آن جا تشکیل می شود.
چه کسانی اجازه وکیل شدن را ندارند
مطابق ماده‌ی ۱۰ قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری به اشخاص زیر اجازه وکالت داده نمی‌شود:
اتباع خارجه؛
قضات و مستخدمین دولتی و بلدی و مملکتی و بنگاه‌هایی که تمام یا قسمتی از سرمایه‌ی آن متعلق به دولت است در حین اشتغال به خدمت به استثنای استادان دانشکده‌ی حقوق که اشتغال به تدریس در یکی از شعب حقوقی دارند، در صورت اجازه‌ی شورای دانشگاه؛
محجورین و همچنین کسانی که سن آنها کمتر از ۲۵ سال باشد؛
محکومین به انفصال ابد از خدمات دولتی؛
اشخاص مشهور به فساد اخلاق و تجاهر به استعمال مسکر و افیون و اعمال منافی عفت؛
محکومین به جنایت مطلق و محکومین به جنحه‌هایی که منافی با امانت و عفت و شئون وکالت است به تشخیص هیئت مدیره‌‌ی کانون یا آنکه به موجب قانون مستلزم محرومیت از بعضی از حقوق اجتماعی است؛
کسانی که به اتهام جنایت یا جنحه‌های مذکور در ماده‌ی فوق تحت محاکمه هستند؛
اشخاصی که طبق حکم محکمه از وکالت محروم شده‌اند.
زمان برگزاری آزمون وکالت توسط کانون
آزمون وکالت معمولا سالی یک بار توسط کانون وکلای دادگستری برگزار می شود. البته تاریخی دقیقی ندارد، ولی به طور کلی در ماه های آبان و آذر این آزمون برگزار می شود. البته آزمون وکالت دیگری هم توسط قوه قضاییه برگزار میشود که در نوشته ای دیگر به آن خواهیم پرداخت
نحوه انتقال بین کانون‌ها
امکان انتقال اعضای کانون پس از شرکت در آزمون و گذراندن کارآموزشی امکان پذیر است. ولی به این دلیل که تقاضای انتقال به تهران زیاد است، این انتقال بسیار مشکل است. البته راه هایی در قانون وکالت وجود دارد. به عنوان مثال اگر شما در کانون وکلای شیراز قبول شوید و یکی از اقوام درجه یک شما، مثل همسر یا پدر و مادر، در تهران وکیل باشند، شما هم می توانید به تهران منتقل شوید. یا مثلا استاد شما استاد دانشگاه شهید بهشتی تهران شدید، می توانید از این امتیاز استادی برای انتقال پروانه استفاده کنید. حتی کسانی که این شرایط را ندارند می توانند لایحه ای را نوشته و دلایل انتقال خود را اعلام کنند. این امر در کمیسیون کانون وکلای مرکز بررسی می شود و حدود پنج تا شش ماه نیز این پروسه زمان بر است. یک راه دیگر هم جابجایی با یک وکیل در استانی دیگر است. اما به نظر من دوستانی که قصد شرکت در آزمون را دارند، از همان ابتدا راه خود را مشخص کنند.
آیا آزمون وکالت و ادامه تحصیل منافاتی ندارد؟
اگر مشکل سربازی برای آقایان وجود نداشته باشد، آنها می توانند هم‌زمان با شرکت در آزمون وکالت و عضویت در کانون وکلا، تحصیلات تکمیلی خود را نیز ادامه دهد. البته پیش از این قانونی وجود داشت که می گفت حتی اگر شما مشکل سربازی داشتید و مشمول بودید، می توانستید در امتحان وکالت شرکت کرده و قبول شوید، اما ادامه مرحله منوط می شد به پس از پایان خدمت. ولی در حال حاضر در صورت عدم ارائه کارت پایان خدمت و یا معافیت امکان شرکت در آزمون وکالت وجود ندارد.
تقریبا تاثیر تحصیلات در مقاطع ارشد و دکترا در قبولی آزمون ورودی وکالت صفر است. مگر این که شما عضو هیات علمی دانشگاه باشید که در آن صورت می توانید از آزمون ورودی و تحت شرایطی حتی از کارآموزی نیز معاف شوید. تحصیلات تکمیلی در هر یک از گرایش های تخصصی به شما کمک می کند تا در آن موضوع اشراف داشته باشید و این به شما تخصص می دهد.
زبان و آزمون وکالت
متاسفانه یکی از نقص های آزمون وکالت به نظر من این است که ما درسی را به عنوان متون حقوقی نداریم. این نقیصه بزرگی است. چون اکثر وکلای ما، زبان انگلیسی را خوب نمی دانند. ما به طور کلی مراودات بین المللی داریم، قراردادهای بین المللی را باید بررسی کنیم و ای کاش این درس نیز اضافه می شد. متون حقوقی در مقاطع ارشد و دکترا موجود است ولی در آزمون وکالت وجود ندارد. تنها در آزمون وکالت و آزمون سردفتری رسمی، درس متون فقه است که به زبان عربی از شما امتحان گرفته می شود.
