روش تحقیق پیشرفته

برداشت شما از تحقیق چیست؟
•    چگونه به تحقیق نگاه میکنید؟
•    چه تعریفی از تحقیق در نظر دارید؟

تعریف تحقیق

تحقیق فرایندی است برنامه ریزی شده، هوشیارانه، نظام مند (systematic) و قابل اعتماد برای یافتن حقایق یا فهم عمیق مسائل.

ده نکته در مورد تحقیق

•    تحقیق خیلی وقت‌گیر است.
•     تحقیق یک پدیده ذهنی است
•     تحقیق خسته کننده و کسالت آور است اما ممکن است جالب و سرگرم کننده هم باشد.
•    تحقیق ممکن است در طول زندگی محقق تداوم داشته باشد.
•    فرایند تحقیق ممکن است بسیار جالبتر از نتایج آن باشد.
•    تحقیق نوعی فضولی کردن است.
•    تحقیق را می توان به راههای گوناگونی انجام داد.
•    تحقیق ممکن است وارد رویاهای شما شود.
•    تحقیق ممکن است شمارا به راههای دور از انتظار هدایت کند.
•    درتحقیق از همان مهارت روزمره محقق استفاده می شود.

انواع تحقیق (از دیدگاههای مختلف)

•    تحقیق نظری (pure)، کاربردی (applied) و راهبردی (strategic).
•    توصیفی (descriptive)، تبیینی (explanatory) وارزیابی (evaluation).
•    تحقیق آزاد (market research) وتحقیق آکادمیک (academic research).
•    تحقیق اکتشافی (exploratory) آزمایشی (experimental or testing out)
•     حل مشکل (problem solving).
•    تحقیق پنهانی یا ناآشکار (covert)، رقابتی (adversarial) ومبتنی بر همکاری (collaborative).
•    تحقیق بنیادی (basic)، کاربردی، ابزاری، مشارکتی و عملیاتی

تقسیم بندی انواع تحقیق

•    برحسب هدف:
•    بنیادی که هدف آن آزمون نظریه ها، تبیین روابط و پدیده ها ونظریه پردازی، وبالاخره تولید دانش و بررسی نظریه تحول تاریخ است.
•    کاربردی که هدف آن کاربرد عملی دانش درزندگی است.
•    توسعه ای که هدف آن تشخیص مناسب بودن یک دانش، روش، ارزش و… برای هدفی خاص و یا تهیه و تدوین برنامه ها، طرحها و پروژه های توسعه ای است.
•    برحسب نحوه گرد آوری اطلاعات یا طرح تحقیق
•    توصیفی (توصیف شرایط، اشیاء، امور و پدیده ها به منظور شناخت بیشتر آنها).
•    پس رویدادی (علّی-مقایسه ای) که هدف آن شناسایی معلول به منظورکشف علل احتمالی آن و یا مطالعه متغیر وابسته به منظور یافتن متغیر مستقل
•    همبستگی: تحلیل رابطه میان متغیرها بر اساس هدف تحقیق:
•     مطالعه همبستگی دو متغیری
•    تحلیل رگرسیون با هدف پیش بینی تغییرات یک یا چند متغیر وابسته با توجه به تغییرات متغیرهای مستقل
•    تحلیل ماتریس همبستگی با هدف بررسی مجموعه ای از همبستگیهای دو متغیری در جدولی بنام ماتریس.

تقسیم بندی انواع تحقیق

•    تحقیق در عملیات یا اقدام پژوهی به منظور مشخص کردن موقعیت معین و رفع مشکل، آشنائی با روشهای نو و اشاعه نو آوری.
•    مطالعهموردی انتخاب و مطالعه یک مورد یا واد یا نظام با حد و مرز مشخص به صورت کل گرایانه (holistic)
•    تحقیق تجربی یا آزمایشی با استفاده از شبوه های زیر:
•    انتساب تصادفی (اختصاص هرآزمودنی با شانس مساوی به گروه آزمایشی یا گواه)
•    همتا کردن تصادفی (همانندی آزمودنیهای انتخاب شده از نظر متغیر ناخواسته)
•    انتخاب همگن (بکسان کردن میانگین متغیری که باید کنترل شود در گروه های مورد نظر)
•    تحقیق تاریخی (مطالعه فصل دوم از بخش سوم جلد دوم روشهای تحقیق تألیف دکتر ساروخانی را توصیه می کنیم)
•    قوم نگاری برای تحقیقات مردم شناسی از طریق ثبت وقایع و پدیده ها در شرایط طبیعی وقوع
•    روشهای تحلیل محتوی (مطالعه فصل چهارم از بخش سوم جلد دوم روشهای تحقیق تألیف دکتر ساروخانی را توصیه می کنیم)
•    پیمایشی برای مطالعه ماهیت یا ویژگیهای اشیاء، امور و پدیده ها، شرایط و روابط موجود میان آنها و یا چگونگی وضعیت موجود و همچنین سنجش آراء و افکار.

انواع تحقیق پیمایشی :

•    مقطعی: به منظور گردآوری داده ها در باره یک یا چند صفت در یک مقطع زمانی (مثلاً در یک روز، یک هفته، ماه یا سال)
•        طولی: به منظور گردآوری داده ها در طول زمان‌های مختلف.
•        روش دلفی: به منظور گردآوری داده ها در باره اتفاق نظر یک جمع صاحب نظر در مورد یک موضوع خاص از طریق رتبه بندی درجه اهمیت آن

معرفی فرایند تحقیق

•    فرایند تحقیق از دیدگاهای متفاوت شامل موارد متنوعی است. بنابراین، نمی توان دیدگاه مشخصی را به عنوان الگو معرفی کرد.
•    به روند نماهای متفاوت در خانه ۵ صفحات ۹، ۱۰ و ۱۱ کتاب توجه کنید. شما کدام یک از آنها را ترجیح می دهید؟ دلایل ترجیح خودرا بیان کنید.
•    ترجیح ما دیدگاه چرخه ای است. زیرا:
•    در این دیدگاه تحقیق فرایندی است:
•    دوری یا چرخه ای (cyclical)
•    پایان ناپذیر (never- ending)
•    قابل بررسی مجدد
•    باز گشت پذیر به نقطه آغازهای متفاوت
•    با قابلیت ورود به چرخه از هر نقطه ای که بخواهید.

تعریف تحقیق

•    صرف نظر از این انواع که از دیدگاههای متفاوت بیان شدند
•    تحقیق فرایندی است برنامه ریزی شده، هوشیارانه، نظام مند (systematic) و قابل اعتماد برای یافتن حقایق یا فهم عمیق مسایل.

چرا تحقیق؟

•    درک خود وانگیزه های خود در انجام دادن تحقیق بسیار مهم است.
•    در باره دلایل خود فکر کنید:
•    چرا و چگونه وارد این موضوع شدید؟
•    طرفدار کدام طرز تفکر هستید؟
•    چه نتایجی مورد انتظار شماست؟
•    می‌خواهید دنیا را تغییر دهید یا دنیای خودتان را؟
•    عمل‌گرا (pragmatist) هستید یا آرمان‌گرا (idealist)؟

بدیع یا اصیل بودن تحقیق یعنی چه؟

•    طرحهای تحقیقاتی به ویژه آن‌هایی که برای گرفتن مدرک دانشگاهی انجام می شوند باید کاملاً یا تا حدی اصیل و بدیع باشند.

اصیل بودن یعنی چه؟

از کجا می توان به اصیل بودن یک طرح پی برد؟
نقش حقیقت، قدرت و ارزش در تحقیق
•    تحقیق در علوم انسانی همیشه یک فعالیت کاملاً‌‌ً عینی نیست که توسط یک عالم صرفاً به عنوان نظاره گر پدیده ها همانند علوم طبیعی انجام می گیرد.
•     با اینکه بیطرفی در جریان و گزارش نتایج تحقیق بسیارمهم است تحقیق در علوم انسانی به نحو نیرومندی تحت تأثیر انگیزه ها و ارزشهای محقق قرار می گیرد.
•    تحقیق در علوم انسانی در یک زمینه اجتماعی گسترده انجام می گیرد که در آن سیاست و قدرت روابط بر روی تحقیق و چگونگی اجرا و گزارش نتایج آن تاًثیر می گذارد.
•    «یافتن حقیقت» و «قضاوت ارزشی» دو فعالیت کاملاً مجزا به شمار می روند که به هر یک از آنها به طور جداگانه و به ترتیب پرداخته می شود.
•    واژه «ذهنیت» نیز همواره دارای قدرت کاربردی خاصی در فرایند تحقیق در علوم انسانی است.
•    «ذهنیت» قادر است بسیاری از فعالیتها و موضوعاتی را که بر پایه عقلانیت، منطق وروند عینی نبوده اند حذف کند.
•    این گونه فعالیتها و موضوعات، به احتمال زیاد، ویژگیهایی را تعیین می کنند که از سوی افراد متفاوت به طور متفاوت بیان می شوند.

خلاصه

در این نوشته یاد گرفتید که:
•    فعالیتها و کارهای گوناگون یک محقق در جریان تحقیق کدام ها است.
•    فرایند تحقیق دارای یک روند سرراست، قابل پیش بینی و حرکت خطی نیست.
•    ایده و تصور روشنی از انگیزه های خود برای تحقیق در زمینه های مختلف داشته باشید.
•    به توانائیهای خود برای انجام یک پروژه تحقیق بیشتر مطمئن باشید