موزه های خلاق می توانند با استفاده از فناوری های جدید موجب جذب دانشجویان بیشتر شوند. در این مقاله که به قلم نویسندگان قدم یار به سرپرستی مهندس فرشاد مارچینی گردآوری شده است، سعی می شود به صورت خلاصه و با زبانی ساده در رابطه با نقش موزه در ارتقا کیفیت پژوهشی، جهت استفاده دانشجویان گرامی ارائه گردد.

موزه مکانی برای  افزایش روحیه پژوهشی در دانشجویان

موزه ها یکی از مکان هایی هستند که موجب افزایش روحیه پژوهشی در دانشجویان می گردند. با توجه به این که آثار موجود در موزه مجموعه ای است از اشیا که به واسطه ارزش های تاریخی، فرهنگی و هنریشان گردآوردی شده اند و در معرض تماشا قرار گرفته اند. دانشجویان می توانند با بازدید از این مناظر و رویت آثار تاریخی که در آن قرار گرفته است با پیشینه خویش بیشتر آشنا شده و با تجاربی که به دست می آورند روحیه خلاقانه خویش را شکوفا کرده و دست به تحقیق و پژوهش در زمینه های مورد علاقه خود بزنند. امروزه موزه دیگر مکانی نیست که صرفا دانشجویان برای بازدید اشیا و یا نمایش آثار به آن بروند بلکه مکانی است اجتماعی_فرهنگی که با رویکرد خلاقانه نسبت به جلب مخاطبان و به خصوص طالبان دانش و پژوهش فعالیت می کند.

امروزه موزه مکانی است که تمامی نقش ها و کارکردها را می توان در آن مشاهده نمود. دانشجویان می توانند در موزه ها به اهدافی چون سرگرمی، برقراری ارتباط، آموزش جامعه، پژوهش در حوزه های فرهنگی و علمی و حتی بیشتر از این ها به اهداف اجتماعی همچون ارتقاء کارکردهای اجتماعی بپردازند.
موزه ها از روش های گوناگونی برای جذب و درگیر کردن دانشجویان استفاده می کنند. از سویی دیگر همین بهرهمندی جامعه می باشد که موزه را در رابطه ای تنگاتنگ با گردشگری قرار می دهد. رابطه گردشگری و موزه رابطه ای دوطرفه دارند که تحولات هر یک بر دیگری موثر می¬باشد.
رابطه موزه با خلاقیت و گردشگری دانشجویان
موزه های کشور ما باستانی هستند و دانشجویان می توانند به کمک آن ایران قدیم را بشناسد و همچنین انواع پدیده های فرهنگی مثل آداب و رسوم، صنایع دستی، سوغات، پوشاک، خوراک های محلی، موسیقی و بسیاری جنبه های فرهنگی و یا اقلیمی مختلف می باشد که دانشجویان می توانند با آن آشنا شوند.

فرصت سازی موزه ها برای گردشگری

موزه ها اگر بتوانند نقش گردشگری را درست ایفا کنند جزء فرصت های این صنعت به حساب می آیند و می توانند مقصدی برای گردشگری باشند و لذت و خدمات لازم را برای دانشجویان فرهم کنند. وجود موزه های گوناگون از لحاظ موضوعی و یا از نظر شکلی باعث می شود که فرصت های گردشگری زیادی برای دانشجویان به وجود آید. بعضی شهرها به دلیل نام موزه های موجود در شهر مشهور می شوند و حتی گاهی موزه ها باعث توسعه گردشگری در شهر ها می شوند.

هرچند خلاقیت موضوعی یا خلاقیت در موزه ها موجب به وجود آمدن موزه های گوناگون شده است ولی این خلاقیت¬ها پایدار نمی باشند چون بعد از به وجود آمدن هر موزه خلاقیت آن موضوعیت ندارد. موزه هایی که برپایه ی یک خلاقیت موضوعی و یا گونه ای به وجود آمده اند موزه خلاق نمی باشند، خلاقیت در این موزه ها فقط پایه ایده می باشد اما موزه های خلاق، خلاقیت را در ساختار خود نشان می¬دهند. موزه های خلاق بیش از یک فرصت می باشند و یک جاذبه گردشگری برای دانشجویان به حساب می آیند.

رویداد محوری؛ رویکرد موزه های خلاق

موزه هایی که خواهان فعالیت و برنامه های متنوع می باشند موزه های خلاق هستند. این موزه ها به قرار دادن اشیا با همان شکلی که هستند قانع نمی باشند.
موزه های خلاق موزه هایی پویا می باشند؛ آنها پویایی را در برنامه های موزه می دانند نه آثار آن، به همین دلیل در مدیریت این موزه ها رویداد محوری شکل می گیرد. موزه های رویداد محور، همیشه از این پرسش استفاده می کنند که چگونه می توان دانشجویان را به موزه جذب کرد؟ دانشجویی که یکبار به موزه سر زده برای دوباره آمدن به دلیل نیاز دارد تا دوباره به موزه بیاید، به همین دلیل می بایست موزه شرایطی را برای جذب وی فراهم نماید. موزه شکل خود را تغییر نمی دهد بلکه سعی می کند برنامه های جدیدی را ایجاد نماید. موزه های خلاق یا رویداد محور یک سازمان می باشند و این سازمان با اندیشه های خود برای دانشجویان جذابیت فراهم می کنند.
موزه های خلاق همه ی قابلیت های موجود برای خلاقیت را به کار می برند. خلاقیت در این موزه ها برای ایجاد ارتباط بیشتر، جذب و خدمات رسانی به دانشجویان می باشد. موزه های خلاق به یک معنا بسنده نمی کنند همیشه روایت های جدیدی از آثار و مجموعه هایشان به وجود می آورند و هربار از طرف های مختلف به اثر نگاه می کنند.

راهنمایان خلاق

نمایشگاه اصلی ترین ابزار و فعالیت موزه ها می باشد. موزه خلاق از نمایشگاه های موقت استفاه می کند و با تلاش و ایجاد نمایشگاه های گوناگون موضوعی و یا شیوه های بیانی شرایط عرضه آثار مختلف را ایجاد می کند. نمایشگاه ها این امکان را فراهم می کنند تا آثار موزه از زوایای مختلف دیده شوند و باعث ایجاد تنوع در فضای موزه می شوند و این جذابیت محیطی و یا نمایش آثار کمتر مورد توجه قرار گرفته است که خود جذابیتی برای دانشجویان به وجود آورده است.

هر نمایشگاه به تنهایی یک روایت می باشد و گاهی یک اثر به تنهایی یک نمایشگاه را به وجود می¬آورد. معرفی آثار در بیان اثر و نقل آن به وجود می آید که خود دلیلی برای به جود آمدن خلاقیت می باشد. این روایتگری نتیجه¬ی واسطه های بیانی متشکل از گرافیک موزه، خلاقیت راهنمایان موزه و یا راهنمایان تورهای گردشگری می باشد که همیشه روایتی با استفاده از روش های نمایشی امکان روایت جذاب را ایجاد می کند. به این صورت خلاقیت بالاتر از شکل موزه با حضور دانشجویان و افرادی چون راهنمایان گردشگری که با موزه مرتبط هستند وارد موزه می شوند و به این روش خلاقیت محدود به سازمان و یا ساختمان موزه نمی باشد.

خلاق سازی موزه ها با تورهای خلاقانه دانشجویی

موزه های خلاق برای آشنایی دانشجویان با آثار فقط از راهنمایان انسانی استفاده نمی کنند بلکه از فناوری های جدید و قالب های هنری استفاده نمایند. به همین دلیل آثار جدید در موزه های خلاق اهمیت اساسی دارند و دانشجویان می توانند به صورت شنیداری و دیداری در فضای مجازی از آثار موزه دیدن کنند و موزه هایی که این گونه از فناوری استفاده کنند بهتر می توانند دانشجویان را جذب آثار موزه کنند.
یکی دیگر از فعالیت های موزه های خلاق برگزاری تورهای مختلف در موزه می باشد تا دانشجویان با رشته های مختلف جذب موزه شوند. بعضی موزه های دنیا با قرار دادن برنامه های تورهای خود بر روی سایت، باعث جذب دانشجویان برای استفاده از این تورها می شوند.

 
از خلاقیت های دیگر موزه ها به وجود آوردن محصولات فرهنگی با در نظر گرفتن آثار موزه می باشد که جاذبه هایی برای موزه دارد.

تجربه گرایی موزه های خلاق

در سال های اخیر اصلی ترین محور خلاقیت در موزه ها فعالیت های تعاملی می باشد که دانشجویان را وادار به عمل می کند و از حضورشان استفاده می نماید. این فعالیت ها بر تجربه ی دانشجویان تمرکز دارد، تجربه هایی که با توجه به حواس گوناگون دانشجویان با رشته های مختلف طراحی و اجرا می شوند. موزه های خلاق تجربه گرا هستند و این موجب کمک به گردشگری تجربه گرا می شود. در این صورت موزه مقصد نمی باشد بلکه یک فرایند حضور و یک مرکز پویا می باشد که هر بار دانشجویان و گردشگران خود را با رویداد و روایتی جدید روبرو می کند.
با توجه به این که موزه های کشور ارتباط بسیار نزدیکی با مراکز آموزشی_دانشگاهی و مراکز فرهنگی خارج از ایران برقرار کرده اند. دانشجویان با ارائه مدارک دانشجویی و درخواست می توانند به تمام امکانات و خدمات آموزشی در این مراکز دسترسی داشته باشند.