مقدمه

هزاران روش برای استناد به منابع مختلف علمی وجود دارد. مجلات علمی بسیاری در دنیا وجود دارند که از سبک های خاص خود برای رفرنس دهی استفاده می کنند؛ اما مجلات زیادی نیز وجود دارند که روش های معتبر و شناخته شده را به نویسندگان خود توصیه کرده و از آن ها برای چاپ مقاله در نشریات خود بهره می‌برند. سبک مرجع نویسی APA (مخفف American Psychological Association)، پرکاربردترین سبک در بین علوم اجتماعی و پزشکی است که از بعضاً از آن در سایر علوم نیز استفاده می‌شود.

حالت‌های زیادی در این روش در نظر گفته‌شده که ذکر تمام آن ها خارج از حوصله این مقاله است. بااین‌حال تلاش  بر این بوده تا به مهم‌ترین حالت‌های ارجاع مقالات، کتاب، پایان‌نامه‌ها و سایر منابع اشاره شود. اگرچه از روش APA عموماً در مجلات خارجی استفاده می‌شود، اما مجلات و دانشگاه‌های ایرانی زیادی هم هستند که این روش را برای مرجع نویسی مقالات و پایان‌نامه‌ها، به محققین و دانشجویان خود توصیه می کنند. ازاین‌رو ضمن عنوان کردن مثال‌های لاتین، در موارد مهم به مثال‌های فارسی نیز اشاره خواهیم کرد.
فهرست مطالب

مرجع نویسی در داخل متن

نقل‌قول کوتاه:

گاهی اوقات شما می‌خواهید عیناً به بخشی از متن بر گفته از یک منبع استناد کرده و یا در اصطلاحاً نقل‌قول کنید. برای این منظور، می‌بایست نام خانوادگی نویسنده و سال انتشار منبع را ذکر کرده و صفحه موردنظر را نیز انتهای نقل‌قول بیاورید. ترکیب‌های مختلفی را می‌توان در این خصوص مورداستفاده قرارداد. به مثال‌های زیر توجه کنید:

According to Jones (1998), “Students often had difficulty using APA style, especially when it was their first time” (p. 199).
Jones (1998) found “students often had difficulty using APA style” (p. 199); what implications does this have for teachers?

بر اساس مطالعات حیدری و دلفان آذری (1389) “بين مؤلفه خودانگيختگي هوش هيجاني و مهارت‌های مقابله با استرس رابطه معنی‌دار وجود دارد”
درصورتی‌که به دلایل نگارشی نمی‌خواهید نام نویسنده را درون جمله ذکر کنید می‌توانید در پایان نقل‌قول آن را به‌صورت زیر داخل پرانتز بیاورید:

She stated, “Students often had difficulty using APA style” (Jones, 1998, p. 199), but she did not offer an explanation as to why.

دقت داشته باشید که در یک نقل‌قول کوتاه، جمله یا جملات نقل‌شده می‌بایست داخل “علامت نقل‌قول” قرار گیرد.

نقل‌قول بلند:

درصورتی‌که متن نقل‌قول طولانی باشد (بیش از 40 کلمه)، متن نقل‌قول، در خط بعد از نام نویسنده و سال قرار می‌گیرد و کل متن به‌اندازه ½ اینچ با لبه پاراگراف فاصله خواهد داشت. به مثال زیر توجه کنید

Jones’s (1998) study found the following:
Students often had difficulty using APA style, especially when
It was their first time citing sources. This difficulty could be
Attributed to the fact that many students failed to purchase a
Style manual or to ask their teacher for help. (p. 199)

خلاصه‌نویسی و استفاده از کلمات مشابه:

ممکن است شما نخواهید جملات یک منبع علمی را عیناً در مقاله خود تکرار کنید. بدین منظور، تلاش می‌کنید ایده اصلی را با کلمات مشابه نوشته و خلاصه آن را بازگو کنید. در این صورت تنها کافی است نام خانوادگی نویسنده و سال انتشار آن را ذکر کنید. اگرچه APA شمارا به ذکر شماره صفحه نیز تشویق می‌کند اما آن را الزامی نمی‌داند. به مثال‌های زیر دقت کنید:

According to Jones (1998), APA style is a difficult citation format for first-time learners.
APA style is a difficult citation format for first-time learners (Jones, 1998, p. 199).

مطالعات نشان‌دهنده وجود رابطه معنی‌دار بین مؤلفه خودانگيختگي هوش هيجاني و مهارت‌های مقابله با استرس می‌باشد (حیدری و دلفان آذری، 1389).

نحوه ذکر نام نویسندگان:

ارجاع به یک یا چند نویسنده:

در روش APA، بسته به تعداد نویسندگان منبعی که شما از آن استفاده می‌کنید، نوع رفرنس دهی تفاوت می‌کند. درصورتی‌که تعداد نویسندگان یک نفر باشد، طرز نوشتن نام نویسنده به همان ترتیبی است که در بالا ذکر گردید؛ اما اگر تعداد نویسندگان بیش از یک نفر باشد به‌صورت زیر عمل خواهد شد.

دو نویسنده:

در این صورت هر بار می‌خواهید ارجاع دهید، می‌بایست نام هر دو نویسنده را ذکر کرده و بین آن ها از کلمه “and” استفاده کنید. به مثال‌های زیر دقت کنید.

Research by Wegener and Petty (1994) supports…
(Wegener & Petty, 1994)

(صالحی و میرزایی، 1390)

سه تا پنج نویسنده:

در این حالت برای با اولی که به این منبع ارجاع می‌دهید، باید نام تمام نویسندگان را به طبق نمونه ذکر می‌کنید. به نحوه استفاده از ویرگول و کلمه “and” توجه کنید.

Kernis, Cornell, Sun, Berry, and Harlow (1993) argued…
(Kernis, Cornell, Sun, Berry, & Harlow, 1993)

(احمدی، عالی‌مقام و حسینی، 1388)

درصورتی‌که نیاز به استفاده مجدد از این منبع بود، کافی است تنها نام نویسنده اول را ذکر کرده و به‌جای نام سایر نویسندگان از کلمه “et al.” و در فارسی از کلماتی نظیر “همکاران” و “سایرین” استفاده کنید.

Kernis et al. (1993) argued…
(Kernis et al. 1993)

کرامتی و همکارانش (1389) به این نتیجه رسیدند که …

شش نویسنده یا بیشتر:

در این حالت، در هر جای متن خود که نیاز به استفاده از منبع داشتید، می‌بایست از “et al.”  و یا معادل آن در فارسی، به‌جای سایر نویسندگان استفاده نمایید.

Harris et al. (2001) argued…
(Harris et al. 2001)

(علی محمدی و سایرین، 1387)

منابع فاقد نام نویسنده:

درصورتی‌که یک منبع فاقد نام نویسنده بود، می‌توانید از عنوان مقاله و یا دو کلمه اول آن، به‌جای نام نویسنده در ارجاع دهی درون‌متن استفاده کنید.

A similar study was done of students learning to format research papers (“Using APA,” 2001)

 سازمان به‌عنوان نویسنده:

اگر نویسنده منبع، یک سازمان یا ارگان دولتی باشد، نام سازمان به‌عنوان نویسنده ذکر می‌گردد.

According to the International Business Machines Corporation (2010),…
(International Business Machines Corporation, 2010)

بر اساس مصوبات مجلس شورای اسلامی (1391)، …
درصورتی‌که سازمان، دارای نام اختصاری شناخته شده‌ای باشد، برای بار اول نام کامل سازمان را به همراه نام اختصاری آن در براکت می‌آورید و برای دفعات بعد فقط از نام اختصاری استفاده می‌کنید.

First citation: (International Business Machines Corporation [IBM], 2000)

Second citation: (IBM, 2000)

ارجاع برای اولین بار: (نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران [ناجا]، 1385)
ارجاع دفعات بعد: (ناجا، 1385)

دو یا چند منبع برای یک متن:

گاهی اتفاق می افتد که دو یا چند منبع برای یک متن وجود دارد و شما می‌خواهید برای تأکید بیشتر در خصوص صحت گفته خود، این منابع را ارائه کنید. برای این منظور کافی است به‌صورت زیر منابع را ذکر نمایید.

(Berndt, 2002; Harlow, 1983)

دو نویسنده با نام خانوادگی مشابه:

درصورتی‌که می‌خواهید منابعی را که توسط دو نویسنده بانام خانوادگی مشابه رفرنس دهید، کافی است حرف اول اسم آن ها را برای جلوگیری از تداخل ذکر کنید.

(E. Johnson, 2001; L. Johnson, 1998)

دو منبع علمی از یک نویسنده در یک سال:

گاهی اوقات پیش می‌آید که شما می‌خواهید به دو منبع ارجاع دهید که هر دوی آن ها توسط یک نویسنده و در یک سال انجام‌شده‌اند. برای جلوگیری از تداخل، روش APA از حروف کوچک انگلیسی (a, b, c) در ادامه سال انتشار استفاده می‌کند.

Research by Berndt (1981a) illustrated that…

In another study, Berndt (1981b) found that…

ارجاع غیرمستقیم به منبع:

اگر می‌خواهید مطلبی را از یک منبع ذکر کنید که خود آن را از منبع دیگری آورده است، کافی است به منبع اصلی در متن اشاره‌کنید، اما در رفرنس داخل پرانتز منبع دوم را ذکر نمایید. اگر معمولاً دانشجویان صرفاً از منبع اول و یا دوم جهت رفرنس دهی استفاده می کنند، اما شیوه صحیح بر اساس روش APA به این صورت می‌باشد.

Johnson argued that… (as cited in Smith, 2003, p. 102).

نکته: فراموش نکنید از کاما برای جدا کردن قسمت‌های مختلف منبع (نام نویسنده، سال انتشار، صفحه) استفاده نمایید.

مرجع نویسی در انتهای متن:

فهرست مراجع می‌بایست در انتهای مقاله یا پایان‌نامه قرار گیرد. این لیست، اطلاعات مهمی از منابع مورداستفاده در متن را در اختیار خواننده قرار می‌دهد، به‌طوری‌که از طریق آن بتواند منابع موردنظر را شناسایی و در صورت نیاز مطالعه نماید. تمامی منابعی که شما در متن به آن ارجاع می‌دهید می‌بایست در فهرست مراجع درج شوند. به همین ترتیب، تمامی منابعی که در فهرست مراجع آورده شده‌اند، می‌بایست در متن نیز مورداستفاده قرارگرفته باشند.

قواعد کلی:

۱.  در هر ارجاع، تمام خطوط بعد از خط اول به میزان ½ اینچ جلوتر قرار می‌گیرند.
۲.  اسم نویسندگان وارونه می‌شود (ابتدا نام خانوادگی، سپس حرف اول نام).
۳.  مراجع می‌بایست به ترتیب حروف الفبا و بر اساس نام خانوادگی اولین نویسنده مرتب شوند.
۴.  نام مجله باید کامل باشد (از نام‌های کوتاه شده استفاده نشود) و دقیقاً بر اساس نامی که مجله ذکر کرده آورده شود. برای مثال:

Correct: Technology, Outsourcing & Transforming HR

Incorrect: Technology, Outsourcing and Transforming Hr

۵.  کلمات اصلی در نام مجله باید با حروف بزرگ نوشته شوند. برای مثال:

Entrepreneurship & Small Business Management in the Hospitality Industry

۶.  زمانی که به یک منبع ارجاع می‌دهید، تنها حروف اول از کلمه اول عنوان آن را با حرف بزرگ بنویسید.
نکته: در هر یک از حالات به نحوه استفاده از علائم نقطه، ویرگول و دو نقطه و نیز فرمت ایتالیک (مورب) حروف دقت کنید.

 نحوه ذکر نام نویسندگان:

صرف نظر از نوع منبع (کتاب، مقاله، بخشی از کتاب، …)، نحوه مرجع نویسی در انتهای متن با استفاده از روش APA بر اساس تعداد نویسندگان به‌صورت زیر خواهد بود. در تمامی روش‌ها بین نام نویسنده ها از کاما و بعد از نام آخرین نویسنده از نقطه استفاده می‌شود.

یک نویسنده:

ابتدا نام خانوادگی، سپس حرف اول نام.

Berndt, T. J. (2002). Friendship quality and social development. Current Directions in Psychological Science, 11, 7-10.

دو نویسنده:

نام خانوادگی به همراه حرف اول نام برای هر نویسنده به‌طوری‌که با “&” از یکدیگر جدا می‌شوند.

Wegener, D. T. & Petty, R. E. (1994). Mood management across affective states: The hedonic contingency hypothesis. Journal of Personality and Social Psychology, 66, 1034-1048.

سه تا هفت نویسنده:

نام خانوادگی و حرف اول نام هر نویسنده، به‌طوری‌که نام نویسندگان با کاما از یکدیگر جدا شده و نویسنده آخر با “&” می‌آید.

Kernis, M. H. Cornell, D. P. Sun, C. R. Berry, A. Harlow, T. & Bach, J. S. (1993). There’s more to self-esteem than whether it is high or low: The importance of stability of self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology, 65, 1190-1204.

بیشتر از هفت نویسنده:

نام 6 نویسنده اول به همان ترتیب بالا خواهد آمد، اما به جای نام سایر نویسندگان “…” گذاشته می‌شود و پس از آن نام آخرین نویسنده خواهد آمد. به این ترتیب بیش از 7 نام در مرجع ذکر نخواهد شد.

Miller, F. H. Choi, M. J. Angeli, L. L. Harland, A. A. Stamos, J. A. Thomas, S. T… . Rubin, L. H. (2009). Web site usability for the blind and low-vision user. Technical Communication, 57, 323-335

.

نام سازمان به جای نویسنده:

International Business Machines Corporation (2009) 

دو یا چند منبع از یک نویسنده:

اگر از دو یا چند منبع که توسط یک نویسنده نگارش شده‌اند استفاده شود، منابع به ترتیب زمان انتشار (از قدیم به جدید) فهرست می‌شوند.

Saaty T. L. (2004).

Saaty T. L. (2008).

زمانی که یک نویسنده در دو مقاله وجود دارد، به‌طوری‌که در یکی تنها نویسنده و در دیگر به‌عنوان نویسنده اول می‌باشد، مقاله ای که به تنهایی توسط وی نگارش شده در ابتدا می‌آید.

Berndt, T. J. (1999). Friends’ influence on students’ adjustment to school. Educational Psychologist, 34, 15-28.

Berndt, T. J. & Keefe, K. (1995). Friends’ influence on adolescents’ adjustment to school. Child Development, 66, 1312-1329. 

اگر نام نویسندگان اول دو مقاله یکسان بود، مقالات به ترتیب حروف الفبای نویسندگان دوم مرتب خواهند شد.

Wegener, D. T. Kerr, N. L. Fleming, M. A. & Petty, R. E. (2000). Flexible corrections of juror judgments: Implications for jury instructions. Psychology, Public Policy, and Law, 6, 629-654.

Wegener, D. T. Petty, R. E. & Klein, D. J. (1994). Effects of mood on high elaboration attitude change: The mediating role of likelihood judgments. European Journal of Social Psychology, 24, 25-43.

دو یا چند مقاله متعلق به یک نویسنده در یک سال:

در چنین شرایطی مقالات بر اساس حروف الفبای عنوان مقاله مرتب خواهند شد. حروف (a, b, c) پس از این مرتب سازی به مقالات تخصیص داده می‌شود.

Berndt, T. J. (1981a). Age changes and changes over time in prosocial intentions and behavior between friends. Developmental Psychology, 17, 408-416.

Berndt, T. J. (1981b). Effects of friendship on prosocial intentions and behavior. Child Development, 52, 636-643.

رفرنس دهی مقالات:

در حالت کلی نحوه ارجاع به مقالات در روش APA به‌صورت زیر می‌باشد:
  
در ادامه حالت‌های مختلف  ارجاع به مقالات بر اساس نوع مجله، در قالب یک مثال نمایش داده می‌شود.
مجلاتی که بر اساس Volume صفحه‌بندی می‌شوند:

Harlow, H. F. (1983). Fundamentals for preparing psychology journal articles. Journal of Comparative and Physiological Psychology, 55, 893-896.

مجلاتی که بر اساس Issue صفحه‌بندی می‌شوند:

Becker, C. L. DeFond, M. L. Jiambalvo, J. & Subramanyam, K. (2010). The Effect of Audit Quality on Earnings Management*. Contemporary accounting research, 15(1), 1-24.

نشریات هفتگی:

Henry, W. A. III. (1990, April 9). Making the grade in today’s schools. Time, 135, 28-31.

روزنامه:

Schultz, S. (2005, December 28). Calls made to strengthen state energy policies. The Country Today, pp. 1A, 2A.
Parker-Pope, T. (2008, May 6). Psychiatry handbook linked to drug industry. The New York Times. Retrieved from http://well.blogs.nytimes.com/… 

رفرنس دهی کتاب:

کتاب ها بسته به شرایط مختلف در روش APA به‌صورت زیر ارجاع داده می‌شوند:

ارجاع به کتاب در حالت عمومی:

 کتاب های ویرایش شده بدون نام ویرایشگر :

اگر کتابی ویرایش شده باشد اما نام ویرایش کننده آن مشخص نباشد به‌صورت مثال زیر ارجاع داده می‌شود

Duncan, G. J. & Brooks-Gunn, J. (Eds.). (1997). Consequences of growing up poor. New York, NY: Russell Sage Foundation.

کتاب های ویرایش شده بانام ویرایشگر :

Plath, S. (2000). The unabridged journals. K. V. Kukil (Ed.). New York, NY: Anchor. 

کتاب ترجمه شده :

Laplace, P. S. (1951). A philosophical essay on probabilities. (F. W. Truscott & F. L. Emory, Trans.). New York, NY: Dover.

ویرایش چندم از یک کتاب :

درصورتی‌که کتاب موردنظر شما برای چندمین بار توسط نویسنده یا نویسندگان اصلی ویرایش شده باشد، به‌صورت زیر ارجاع داده می‌شود:

Helfer, M. E. Kempe, R. S. & Krugman, R. D. (1997). The battered child (5th ed.). Chicago, IL: University of Chicago Press.

فصلی از کتاب :

زمانی که شما می‌خواهید به فصل خاصی از یک کتاب ارجاع دهید، بر اساس سبک APA به‌صورت زیر عمل خواهید کرد. نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که در چنین حالتی شما باید صفحات فصل موردنظر را مشخص کنید و برای این منظور از “pp” استفاده می‌کنید، حال آنکه در مورد مقالات (به جز روزنامه) اینگونه نیست.

O’Neil, J. M. & Egan, J. (1992). Men’s and women’s gender role journeys: A metaphor for healing, transition, and transformation. In B. R. Wainrib (Ed.), Gender issues across the life cycle (pp. 107-123). New York, NY: Springer.

سایر منابع چاپی و الکترونیکی :

بخشی از یک دایره المعارف :

Bergmann, P. G. (1993). Relativity. In The New Encyclopedia  Britannica. (Vol. 26, pp. 501-508). Chicago, IL: Encyclopedia Britannica.

استفاده از منبع به‌صورت غیرمستقیم :

پیش از این نحوه ارجاع به متن در حالتی که شما از یک مقاله یا کار علمی به‌صورت غیرمستقیم استفاده می‌کنید، ذکر گردید. در خصوص نحوه رفرنس دهی به این مقالات در پایان متن، اگر شما مقاله اصلی را نخوانده و تنها از مقاله واسط استفاده کرده اید، دیگر نیازی به ذکر مقاله اصلی نخواهید داشت. برای مثال:

Coltheart, M. Curtis, B. Atkins, P. & Haller, M. (1993). Models of reading aloud: Dual-route and parallel-distributed-processing approaches. Psychological Review, 100, 589-608.

 پایان‌نامه :

در رفرنس دهی به یک پایان‌نامه در روش APA ، نوع پایان‌نامه (کارشناسی ارشد یا دکتری)، پایگاهی که در آن پایان‌نامه فهرست شده (در صورت وجود) و دانشگاه باید ذکر گردند. همچنین اگر پایان‌نامه دارای شماره خاصی در آن پایگاه است باید شماره آن داخل پرانتز قید شود. به مثال‌های زیر دقت کنید:

Bartel, T. M. C. (2005). Factors associated with attachment in international adoption (Doctoral dissertatio), Kansas State University. Retrieved from

http://hdl.handle.net/2097/131

جهانگشاي رضايي، مصطفي. (1384). طراحي و بكارگيري نرم افزار ارزيابـي عملكرد واحـدهاي خـودروسازي. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه تهران. (شماره بازیابی. 1164P).

گزارش سازمان های غیردولتی :

گزارشاتی که در آن نام نویسنده همان نام سازمان ناشر است، به‌صورت زیر ارجاع داده می‌شود. درصورتی‌که گزارش نویسنده شخصی داشت از همان شیوه رفرنس دهی کتاب استفاده می‌شود.

American Psychiatric Association. (2000). Practice guidelines for the treatment of patients with eating disorders (2nd ed.). Washington, DC: Author.

مقالات کنفرانسی :

بسیاری از مجموعه مقالات کنفرانسی، به‌صورت یک کتاب با عنوان مجموعه مقالات آن کنفرانس چاپ می‌شوند. این گونه مقالات روش APA به‌صورت زیر ارجاع داده می‌شوند:

Schnase, J. L. & Cunnius, E. L. (Eds.). (1995). Proceedings from CSCL ’95: The First International Conference on Computer Support for Collaborative Learning. Mahwah, NJ: Erlbaum.

مقالات نشریات و پایگاه‌های اینترنتی :

تمامی نشریات اینترنتی لزوماً نسخه چاپی ندارند و یا اینکه گاها مجلاتی ابتدا نسخه آنلاین مقالات خود در یک شماره را منتشر کرده و پس از مدتی نسخه چاپی آن را ارائه می‌دهند. همچنین پایگاه های اطلاعاتی نظیر Wikipedia مقالاتی را منتشر می کنند که ممکن است لینک آن ها در طی زمان تغییر کند. APA استفاده از DOI و در صورت عدم وجود آن، استفاده لینک مقاله را برای رفرنس دهی این گونه مجلات و مقالات پیشنهاد می‌کند. به مثال‌های زیر توجه کنید:

Brownlie, D. (2007). Toward effective poster presentations: An annotated bibliography. European Journal of Marketing, 41, 1245-1283. doi:10.1108/03090560710821161
Wooldridge, M.B. & Shapka, J. (2012). Playing with technology: Mother-toddler interaction scores lower during play with electronic toys. Journal of Applied Developmental Psychology, 33(5), 211-218.

http://dx.doi.org/10.1016/j.ap… 
Maxwell, E. (2007). Rethinking privacy, RFID journal, Retrieved from

http://www.rfidjournal.com/art…

چکیده مقالات :

درصورتی‌که صرفاً از چکیده یک مقاله استفاده می‌کنید و متن کامل مقاله شما منتشر شده و قابل دسترس است، همانند یک مقاله عادی به آن ارجاع دهید و تنها جلوی نام مقاله از کلمه چکیده درون براکت استفاده کنید. درصورتی‌که متن کامل مقاله قابل دسترسی نیست، تنها به چکیده ارجاع دهید.

Wang, J. L. Lesage, A. Schmitz, N. & Drapeau, A. (2008). The relationship between work stress and mental disorders in men and women: Findings from a population-based study. Journal of Epidemiology and Community Health, 62, 42-47. Abstract retrieved from http://jech.bmj.com

حرف آخر:

در این مقاله سعی کردیم شمارا با مهمترین حالات در سبک رفرنس دهی APA آشنا کنیم. این روش که توسط انجمن روانشناسی آمریکا معرفی و در کتابی تحت عنوان Publication Manual of the American Psychological Association  ارائه شده است، حالات بسیاری را برای ارجاع منابع مختلف در شرایط مختلف مد نظر قرار می‌دهد که مهمترین این حالات مورد بررسی قرار گرفت. حالات دیگری نظیر ارجاع به منابع صوتی، تصویری، ایمیل، مصاحبه و … وجود دارد که در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به منابع ذکر شده از آن ها استفاده کنید. با این حال نرم افزار های مختلفی نظیر Endnote, Mendeley و Zotero وجود دارند که می‌توانید از آن ها برای مدیریت مراجع خود استفاده نمایید.