تمامی هنرهای نمایشی از تئاتر سرچشمه می گیرند، دانشجویان رشته ی تئاتر با کمترین امکانات سعی دارند، حداکثر توانایی هایشان را برای اجرای نمایش به کار بگیرند. در این مقاله که به قلم نویسندگان قدم یار به سرپرستی مهندس فرشاد مارچینی گردآوری شده است، سعی می شود به صورت خلاصه و با زبانی ساده در رابطه با نقش تئاتر در جامعه جهت استفاده دانشجویان گرامی ارائه گردد.

نمایش در تئاتر

هنر نمایش شامل دو جزء اصلی می باشد:

1- داستان(محتوی): داستان یا قصه حرفی می باشد كه نویسنده سعی در القای آن دارد. در واقع همان پیام نمایش می باشد و به دو نوع می باشد:
الف)متن اصلی که نویسنده با استفاده از قوه تخیل خود با توجه به واقعیت و یا غیر آن، مانند روح داستانی حاكم بر بینوایان ویكتور هوگوكه برای نخستین بار و توسط او بیان شد.
ب: اقتباسی، شکلی است که برگرفته از یک کار هنری انجام شده می باشد. برای درک مطلب فکر كنید هنرمندی از روی داستان ویكتور هوگو یك فیلم سینمائی تهیه کند.
2- ساختار دراماتیك (فرم): ساختار دراماتیك مهم ترین عنصر در هنر می باشد و به این گونه می باشد که ارائه اثر به بهترین شکل به طوری که تأثیر زیادی بر تماشاچی داشته باشد.

کسب دانش ساختار دراماتیک رمز آن می باشد. قسمت عمده آن در زمینه ی علم و دانش می باشد که آن را می بایست دانشجویان در دانشگاه های هنر دراماتیک به دست بیاورد. بخشی از آن مربوط به شناخت، شعور و آگاهی خالق اثر می باشد که در بعد علمی نمی گنجد و بیشتر در قالب هنری می باشد که دانشجویان برای کسب آن نیاز به مطالعه پی در پی دارند و نمی توانند آن را در هر دانشکده ای، به دست بیاورند.

نقش تئاتر در جامعه و زندگی اجتماعی دانشجویان

امروزه اکثر دانشجویان تجربه زیادی ندارند و برای کسب مهارت نیاز به راهنما دارند. عواملی به جز خانواده، دوستان و … می تواند نقش مشوق را داشته باشد.
هر عامل ارتباطی با توجه به محیط و شرایط مختلف اجتماعی، متحول و دگرگون می شود و با توجه به آنچه که هنرمندان با آن مواجه اند روش فرهنگی آن متفاوت می باشد. پس تئاتر نقش اساسی برای تغییرات ایجاد شده دارد.
تئاتر یک اصل فرهنگی می باشد و اگر توسط دانشجویان علاقه مند و با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی برنامه ریزی شود مطمئناً مؤثرترین هنر دنیا می باشد، پس نمی توان نقش این هنر را در معامله فرهنگی جامعه نادیده گرفت زیرا تئاتر یک هنر تکی نمی باشد.
تئاتر کاملاً مخاطب محور می باشد و با ورود مخاطب آغاز و با رفتن آن به اتمام می رسد، ارتباطی مستقیم و پویا و دور از سیاسی بازی می باشد. مسلماً جهت اجرای این هنر دست جمعی، می بایست برنامه¬ریزی های اصولی داشت، در واقع تئاتر هنری زنده و ذات آن از فرهنگ ارتباطی برای انتقال مفاهیم استفاده می کند. اگر بخواهیم تئاتر را با هنرهای دیگر مقایسه کنیم به این نتیجه می رسیم که انسانی ترین ارتباط بین هنرمند و مخاطب می باشد چون عنصری حقیقی است.
تمامی هنرهای نمایشی از تئاتر سرچشمه می گیرد، دانشجویان رشته ی تئاتر با کمترین امکانات سعی دارند حداکثر توانایی خود را برای اجرای نمایش به کار بگیرند.
تئاتر می بایست توسط فردی که خاک صحنه را خورده باشد و توانایی اداره صحیح آن را دارد مدیریت شود تا پیشرفت کند.

از وظایف مسئولان تئاتر این است که آن را مادر هنرهای نمایشی بدانند و برایشان حائز اهمیت باشد تا بتوانند مشکلات جامعه را بهتر بازتاب کنند، زیرا توسعه تئاتر کشور نیاز به توجه مسئولان و هنرمندان به هنرهای نمایشی دارد. نهادینه كردن فرهنگ تئاتر نقش اساسی جهت رشد و توسعه جامعه دارد.
از شاخه های هنری که در جامعه حائز اهمیت می باشد تئاتر است که همیشه اهالی آن به دلایل مختلف به عملکرد مدیران اعتراض دارند. کم توجهی مسئولین موجب انتخاب مدیران ضعیف و ناکارآمد، بودجه اندک، عدم توجه جدی به کمبود امکانات سخت افزاری این رشته هنری و مشکلات فراوان دیگری شده است.

دلایل آسیب پذیری تئاتر در کشور:

جامعه شناسان نهادهای اجتماعی را به شش ساختار و مفاهیم اصلی نهاد های خانواده، آموزش و پرورش، سیاست، اقتصاد، مذهب و فراغت و هنر جامعه دسته بندی کرده¬اند.
در جوامع پیشرفته و یا در حال رشد، این هنر از عناصر مهم و دگرگونی نهاد اجتماعی می باشد که شامل نهادهای فرعی مانند: سینما، تلویزیون و … می باشد. این نهاد اجتماعی ضمن رفع نیازهای انسانی و اجتماعی در راستای تعامل با ساختارها و هنجارهای جمعی، با هنر آفرینی و خلق آثار نمایشی به تجلی زیبای حقایق و بیان جذاب انگیزه ها و احساسات مردم تلاش دارد. در واقع این عملکرد عمیق و گسترده را به عنوان زندگی جمعی و هم به عنوان الگوی زندگی اجتماعی نشان می دهد. از طرفی جامعه شناسان با توجه به رویکرد و فعالیت های اجتماعی نهادهای اجتماعی را از لحاظ اهمیت و مؤثر بودن از سطح به عمق به سه گروه تقسیم می کنند:

١) نهادهای نخستین با کارکردهای معیشتی  و دفاعی جامعه
٢) نهادهای دوم با کارکردهای حقوقی، انتظامی و سیاسی جامعه
٣) نهادهای سوم با کارکردهای فرهنگی، هنری و تربیتی

با این دید جوامع اولیه بعد از فراهم کردن لباس و مسکن و غذا به آفرینش هنری روی آوردند تا از زندگی خود لذت بیشتری را ببرند. از این رو تئاتر و هنرهای نمایشی در این رویکرد جامع شناختی از نهادهای نوع سوم و عمیق جامعه می باشند زیرا با اصلی ترین نیازهای ذهنی و قلبی بشر ارتباط دارد. البته تجربه هنرهای نمایشی در گذشته و حال دال بر آن می باشد که تئاتر جهت تقویت تلاش های معیشتی و دفاعی و یا تحکیم مبانی حقوقی، اجتماعی شدن، قانون پذیری و نظم و انضباط اجتماعی نیز مؤثر می باشد. ولی تئاتر و هنرهای نمایشی وقتی به جایگاه خود دست پیدا می کنند که تماشاگران، تئاتر را برای خود تئاتر دوست داشته باشند و آن زمانی می باشد که تئاتر با فرهنگ، ادب، تعالی افکار و احساسات انسان ها و روحیات و وجدان جمعی جامعه سر و کار داشته باشد. رویکرد آن می بایست به گونه ای باشد که به ویژگی های الزامی مردم، روشنگری و تغییرات آن نزدیک شوند.