کتاب بایسته های حقوق اساسی | دکتر قاضی شریعت پناهی

پیشگفتار
گفتار اول – ویژگیهای حقوق اساسی
الف – مفهوم جامعه سیاسی
ب – قدرت سیاسی چیست؟
1 – جامعه سیاسی فراگیر و کلی است
2 – جامعه سیاسی، خصلت الزامی دارد
3 – قدرت، در جامعه سیاسی قاهرانه عمل می کند
ج – تأثیر متقابل قدرت و حقوق بر یکدیگر
1 – حقوق، قدرت را حقانی می کند
2 – حقوق، ابزاری است در اختیار قدرت
3 – حقوق، وسیله ای است برای حمایت علیه قدرت
4 – حقوق، قدرت را نهادبندی می کند و سازمان می بخشد
د – جایگاه حقوق اساسی در علم حقوق
1 – حقوق اساسی جزیی از حقوق عمومی است
1 – ۱ ) نظریه موضوعی
2 – ۱ ) نظریه اندامی
3 – ۱ ) نظریه مادی
4 – ۱ ) نظریه شکلی
5 – ۱ ) نظریه پویایی
2 – حقوق اساسی از زمره حقوق داخلی است
ه – حقوق اساسی در رابطه با علوم اجتماعی
و – موضوع حقوق اساسی
1 – حقوق اساسی، شاخه ای از حقوق است که قواعد مندرج در قانون اساسی را بررسی می کند
2 – حقوق اساسی به روابط مربوط به دولت می پردازد
3 – حقوق اساسی، نهادهای سیاسی را بررسی می کند
ز – منابع حقوق اساسی
1 – منابع نوشته
2 – منابع عرفی
3 – مددگیری از سایر علوم اجتماعی
پرسشهای مهم گفتار اول

گفتار دوم: قانون اساسی

الف – مفهوم قانون اساسی
1 – قانون اساسی مادی (ماهوی)
2 – قانون اساسی شکلی
ب – گرایش به قوانین اساسی مدون
ج – دلایل و چگونگی ظهور قوانین اساسی
1 – به دنبال تحول تدریجی جوامع و آمادگی ذهنی فرمانروایان و شهروندان
2 – ایجاد کشورهای جدید
3 – حوادث دگرگون کننده
د – انواع قوانین اساسی
1 – قانون اساسی عرفی و قانون اساسی موضوعه
2 – قانون اساسی انعطاف ناپذیر (سخت) و قانون اساسی انعطاف پذیر (نرم)
3 – قانون اساسی یکدست و قانون اساسی مختلط
4 – انواع قانون اساسی از لحاظ منشاء شکل گیری
1 – ۴ ) قانون اساسی اقتداری و اعطایی
2 – ۴ ) قانون اساسی نیمه اقتداری – نیمه اعطایی
3 – ۴ ) قانون اساسی مردم سالار
ه – وجوه تمایز قانون اساسی از سایر قوانین
1 – سلسله مراتب قواعد حقوقی
2 – اصل برتری قانون اساسی
1 – ۲ ) قوه مؤسس
2 – ۲ ) بازنگری در قانون اساسی
3 – اصل کنترل قوانین توسط قانون اساسی
1 – ۳ ) روش کنترل به وسیله دستگاه قضایی
2 – ۳ ) روش کنترل توسط ارگان سیاسی
پرسشهای مهم گفتار دوم
گفتار سوم – دولت – کشور

الف – علل کاربرد این اصطلاح
ب – عوامل سازنده دولت – کشور
1 – گروه انسانی
2 – سرزمین
1 – ۲ ) سرزمین، عامل سازنده دولت
2 – ۲ ) سرزمین، موضوع سلطه دولت
3 – ۲ ) سرزمین، محدوده فرمانروایی دولت
4 – ۲ ) سرزمین، طیف صلاحیت دولت
3 – قدرت سیاسی سازمان یافته
1 – ۳ ) قدرت و اجبار
2 – ۳ ) قدرت و اعتقاد
3 – ۳ ) حاکمیت
تحدید حاکمیت به وسیله حقوق بین المللی
پرسشهای مهم گفتار سوم
گفتار چهارم – اشکال دولت – کشور

الف) دولت – کشورهای تکبافت (بسیط)
1 – کشورهای تکبافت ساده
2 – کشورهای تکبافت پیچیده
1 – ۲ ) عدم تراکم (تفویض اختیارات اداری)
2 – ۲ ) عدم تمرکز یا تمرکز زدایی اداری
3 – ۲ ) وحدت انضمامی
4 – ۲ ) منطقه گرایی
ب – کشورهای چند پرچه (مرکب)
1 – اتحاد شخصی
2 – اتحاد واقعی
3 – کنفدراسیون (اتفاق دول)
1 – ۳ ) کنفدراسیون سویس
2 – ۳ ) کنفدراسیون آمریکا
4 – کشور فدرال (اتحاد دول) شرایط پایه‌ای اتحاد فدرالی
1 – ۴ ) قانون فراداشت
2 – ۴ ) قانون خودمختاری
3 – ۴ ) قانون مشارکت
مثال دوم – دولت فدرال سویس
پرسشهای مهم گفتار چهارم
گفتار پنجم: رژیمهای سیاسی

الف – ماهیت رژیم سیاسی
ب – حکومت
ج – انواع رژیمهای سیاسی
1 – مونوکراسی یا یکتاسالاری
1 – ۱ ) مونوکراسی کلاسیک
2 – ۱ ) مونوکراسیهای توده ای
2 – رژیمهای چند تن سالاری
1 – ۲ ) آریستوکراسی یا نجیب سالاری
2 – ۲ ) حکومت زمینداران یا فئودالیسم
3 – ۲ ) پلوتوکراسی یا حکومت ثروتمندان
4 – ۲ ) حکومت شایستگان یا شایسته سالاری
5 – ۲ ) حزب سالاری یا پارتیتوکراسی
3 – همه سالاری یا دموکراسی
1 – ۳ ) دموکراسی یونانی
2 – ۳ ) دموکراسی جدید
3 – ۳ ) اشکال مختلف دموکراسی
پرسشهای مهم گفتار پنجم
گفتار ششم – حقوق فردی و آزادیهای عمومی

بخش اول – آبشخور تاریخی
الف – میراث قدما
ب – ارمغان مسیحیت
ج – نوآوریهای قرون هفدهم و هجدهم
بخش دوم – اعلامیه ها و ضمانتهای حقوق
1 – ارزش حقوقی اعلامیه ها
2 – تحول در مضمون اعلامیه ها
بخش سوم – برداشتهای مختلف از حقوق فردی و آزادیهای عمومی
الف – نظریه محدودیت
ب – نظریه مقاومت
ج – نظریه مشارکت
د – نظریه آزادی صوری و آزادی واقعی
بخش چهارم – مهمترین حقوق و آزادیها
الف – آزادی عملکرد فردی
1 – حق حیات و آزادی تن
2 – امنیت
3 – آزادی و مصونیت مسکن
4 – تعرض ناپذیری مکاتبات
5 – آزادی رفت و آمد
ب – آزادی اندیشه
1 – آزادی عقیده و آیین
2 – آزادی بیان
3 – آزادی آموزش و پرورش
4 – آزادی اخبار و اطلاعات
5 – آزادی نمایش
ج – آزادی گردهمایی
1 – آزادی تجمعات موقتی
2 – آزادی سازمان پیوندی
د – آزادیهای اقتصادی و اجتماعی
1 – مالکیت
2 – آزادی بازرگانی و صنعتی
3 – آزادی کار
4 – آزادی سندیکایی
پرسشهای مهم گفتار ششم
گفتار هفتم – تفکیک قوا

الف – مفهوم تفکیک قوا
ب – نظریات مختلف
ج – انتقاد از تفکیک قوا
د – تفکیک قوا و دو برداشت
1 – رژیم ریاستی
2 – رژیم پارلمانی
پرسشهای مهم گفتار هفتم
گفتار هشتم – پارلمان یا دستگاه قانونگذاری

مقدمه
بخش اول – ترکیب پارلمان
الف – نظام دو مجلسی در کشورهای فدرال
1 – ایالات متحده آمریکا
2 – سوئیس
3 – جمهوری فدرال آلمان
4 – اتریش
5 – هندوستان
ب – نظام دو مجلسی در کشورهای تکبافت (بسیط)
1 – سرچشمه تاریخی
2 – مقدمات نظری
3 – اقسام مجلس دوم
1 – ۳ ) مجالس دوم غیرانتخابی
2 – ۳ ) مجالس دوم انتخابی
ج – نظام یک مجلسی
بخش دوم – سازمان داخلی مجالس
الف – مصونیت پارلمانی
1 – عدم مسئولیت
2 – تعرض ناپذیری
ب – حمایت از پارلمان در برابر اهانت
ج – مانعه الجمع بودن سمت نمایندگی با سایر مشاغل
د – حقوق و پاداش
ه – استقلال پارلمان
1 – استقلال اداری
2 – استقلال مالی
3 – استقلال نظام نامه ای
و – استخوان بندی سازمانی
1 – رییس هیأت رپیسه
2 – سازمان اداری
3 – کمیسیون ها
1 – ۳ ) کمیسیون های عادی
2 – ۳ ) کمیسیون های تخصصی
ز – اختیارات و وظایف پارلمان
1 – قانونگذاری
1 – ۱ ) حدود صلاحیت پارلمان
2 – ۱ ) جریان وضع قانون
3 – ۱ ) تصویب قوانین در نظامهای دو مجلسی
2 – صلاحیت مالی و بودجه ای پارلمان
1 – ۲ ) بودجه چیست؟
2 – ۲ ) تصویب بودجه در پارلمان
3 – سایر اختیارات پارلمان
1 – ۳ ) حق اظهار نظر و انتقاد
2 – ۳ ) مداخله در تعیین برخی مقامات
3 – ۳ ) نظارت بر اعمال اجرایی
4 – ۳ ) کارویژه قضایی
پرسشهای مهم گفتار هشتم
گفتار نهم – قوه ی مجریه یا دستگاه حکومت

بخش اول – کلیات
الف – اجرای تصمیمات قوای دیگر
ب – تدارک تصمیمات
ج – اتخاذ تصمیمات لازم الاجرا
بخش دوم – اقسام قوه ی مجریه
الف – قوه ی مجریه ریاستی
ب – قوه ی مجریه پارلمانی
ج – قوه ی مجریه نیمه ریاستی یا نیمه پارلمانی
بخش سوم – رییس کشور
الف – پادشاه
1 – پادشاهی مطلق
2 – پادشاهی محدود
3 – پادشاهی پارلمان (مشروطه سلطنتی)
ب – رییس جمهوری
1 – دوره ریاست جمهوری
2 – شیوه انتخابات رییس جمهوری
3 – ریاست دو یا چند تن
1 – ۳ ) ریاست دو تن
2 – ۳ ) ریاست چند نفر
د – حقوق و اختیارات رییس کشور
بخش چهارم – نخست وزیر و هیأت وزیران
الف – نخست وزیر
ب – تعیین نخست وزیر
ج – تعیین و نصب وزیران
د – ترکیب هیأت وزیران
بخش پنجم – دستگاه های اداری
پرسشهای مهم گفتار نهم
گفتار دهم – اثرات متقابل قوای مقننه و مجریه

بخش اول – روابط قوای مقننه و مجریه در رژیمهای ریاستی
بخش دوم – روابط قوه ی مجریه و قوه مقننه در رژیمهای پارلمانی
الف – رژیم پارلمانی به سبک بریتانیایی
ب – رژیم پارلمانی در فرانسه
پرسشهای مهم گفتار دهم
گفتار یازدهم – قوه قضاییه – دستگاه عدالت

بخش اول – پیشینه بحث نظری
بخش دوم – مسایل اساسی قضاییه
الف – گزینش قضات
1 – قضات انتخابی
2 – انتصاب قضات
3 – شیوه های گوناگون گزینش قضات
1 – ۳ ) ایالات متحده آمریکا
2 – ۳ ) کنفدراسیون سوئیس
3 – ۳ ) بلژیک
بخش سوم – اصل تغییر ناپذیری قضات
استقلال قضایی در حقوق فرانسه
شورای عالی قضایی فرانسه
بخش چهارم – قضاوت سیاسی
1 – ساختار دیوان عالی عدالت فرانسه
2 – صلاحیت دیوان عالی عدالت در فرانسه
بخش پنجم – قضاوت اداری
1 – شورای دولتی
2 – نقش شورای دولتی
بخش ششم – قضاوت درباره قانون (قضاوت دستورنامه ای)
پرسشهای مهم گفتار یازدهم
گفتار دوازدهم – انتخابات

بخش اول – رأی، انتخاب کردن، انتخاب شدن
الف – رأی چیست؟ حق یا تکلیف؟
1 – نظریه حق رأی
2 – نظریه کارویژه ای رأی
ب – سیر تکامل حق رأی
1 – رأی محدود
1 – ۱ ) شرط مالیاتی (داراگزینی)
2 – ۱ ) شرط شایستگی (شایسته گزینی)
3 – ۱ ) محدودیت جنسی
4 – ۱ ) محدودیت نژادی
2 – رأی همگانی
1 – ۲ ) تابعیت
2 – ۲ ) شرط سنی
3 – ۲ ) آمادگی روانی
4 – ۲ ) اهلیت اخلاقی
6 – ۲ ) محرومیت برخی از گروه ها
ج – انواع رأی
1 – رأی فردی و رأی اجتماعی
2 – رأی برابر و رأی چندگانه
3 – رأی اختیاری و رأی اجباری
4 – رأی وکالتی و رأی مکاتبه ای
5 – رأی علنی و رأی مخفی
6 – رأی تکنام و رأی چند نام
7 – لیست بسته و لیست باز
د – انتخاب پذیری
1 – سن
2 – تابعیت
3 – اخلاق
4 – محرومان از انتخاب شدن
بخش دوم – اجرای انتخابات
الف – حوزه بندی های انتخاباتی
ب – فنون تعیین و تشخیص هیأت رأی دهنده
ج – رأی گیری،‌ قرائت آراء و اعلام نتیجه
1 – رأی گیری
2 – قرائت آراء
3 – اعلام نتیجه
د – مجازات تقلبات انتخاباتی
ه – دعاوی انتخاباتی
بخش سوم – احزاب و انتخابات
الف – ارتباط تاریخی انتخابات و احزاب سیاسی
ب – نظام احزاب و اهمیت آنان در امر انتخابات
پرسشهای مهم گفتار دوازدهم
کتابنامه