دانشجو جهت ادامه تحصیل در دانشگاه مورد نظرش، می بایست با دانشگاه مبدأ و مقصد هماهنگی لازم را به عمل  آورد، وی برای انتقالی باید به دانشگاه مبدأ درخواست دهد. این مقاله که به قلم نویسندگان قدم یار به سرپرستی مهندس فرشاد مارچینی گردآوری شده است، سعی می شود به صورت خلاصه و با زبانی ساده در رابطه با نقل و انتقال دانشجویی جهت استفاده دانشجویان گرامی ارائه گردد.

شرایط مهمان شدن دانشجو

دانشجویانی که تمایل به مهمانی مبنا دارند اگر سکونت دائمی خانواده دانشجو در نزدیکترین محل دانشگاه مقصد باشد، بعد از اعلام قبولی از طرف سازمان سنجش و یا مشغول به تحصیل در دانشگاه مبدأ با به دست آوردن حداقل 85 درصد نمره آخرین فرد قبول در همان رشته در دانشگاه مقصد، برای دانشگاه‌های گروه دو تا شش، کسب حداقل 90 درصد برای دانشگاه‌های گروه هفت و کسب حداقل 95 درصد نمره آزمون سراسری آخرین فرد پذیرفته شده در همان رشته در دانشگاه مقصد برای دانشگاه‌های گروه هشت، می توانند از این امتیاز بهره گیرند.
اگر دانشجو حداقل یک نیمسال تحصیلی را در دانشگاه یا موسسه مبدأ با میانگین کل حداقل 13 گذرانده باشد، می‌تواند تقاضای مهمان شدن داشته باشد که بازه زمان مهمانی می‌تواند تا چهار نیمسال برای مقطع کارشناسی پیوسته و دو نیمسال تحصیلی برای مقاطع کاردانی و کارشناسی ناپیوسته ادامه داشته باشد. بعد از آن دانشجو می بایست به دانشگاه مبدأ برگردد و یا با احراز شرایط ثبت شده در این آیین‌نامه تبدیل به میهمان دائم شده و یا به دانشگاه مقصد منتقل شود.
البته دانشجویان دانشگاه پیام‌نور جهت مهمان شدن در مراکز و واحدهای آن دانشگاه، نیاز به بدست آوردن حداقل میانگین را ندارند.
از این رو، اگر سکونت دائمی خانواده دانشجو در نزدیکترین محل به دانشگاه مقصد باشد، دانشگاه‌ها می بایست درصورت احراز یکی از شرایط زیر با مهمانی دانشجو موافقت کند.
ازدواج دانشجوی دختر (در زمان دانشجویی) در صورتی که محل اشتغال دائم همسر دانشجو، قبل از ازدواج، در نزدیک‌ترین محل به دانشگاه مقصد باشد، فوت یا معلول شدن سرپرست خانواده، در مدت دانشجویی به شکلی که وی به تشخیص مراجع قانونی به عنوان کفیل خانواده شناخته شود، بیماری خاص دانشجو به تایید مراجع ذیصلاح و معلولیت موثر دانشجو که در مدت دانشجویی اتفاق افتاده باشد.
همچنین دانشجوی مهمان اگر معدل میانگین بالاتر از 13 در دو نیمسال متوالی در دانشگاه مقصد به دست آورد، می‌تواند با موافقت دانشگاه‌های مبدأ و مقصد و یا رای کمیسیون مرکزی بررسی موارد خاص، مهمان دائم شود.

قوانین انتقالی

ماده 52

دانشجویانی که از یک واحد دانشگاهی به واحد دیگر در همان رشته و مقطع تحصیلی خود (بدون تغییر رشته و تغییر گرایش و بدون شرکت در آزمون مجدد ورودی) با مجوز سازمان مرکزی منتقل می گردند تمام نمرات درسی آنان اعم از قبولی یا ردی و سوابق آموزشی از لحاظ مشروطی و موارد دیگر عینا در سوابق آنها در واحد مقصد ضبط و در کارنامه وی ثبت می گردد. در این حال، کلیه واحد های درسی گذرانده شده قبلی با نمره 10 و بالاتر، در واحد مقصد پذیرفته می شود. این قبیل دانشجویان مشمول پرداخت هزینه انتقال برابر آخرین تعرفه دانشگاه خواهند بود.
تبصره 1

واحد های درسی گذرانده شده دانشجویان انتقالی موضوع ماده 52 که توام با تغییر رشته یا تغییر گرایش باشد با رعایت مفاد  ماده 67  این آیین نامه بدون در نظر گرفتن تبصره 3 آن توسط گروه آموزشی ذیربط و متشکل از حداقل سه عضو هیئت علمی آن رشته در واحد دانشگاهی مقصد معادلسازی و دروس پذیرفته شده در کارنامه جدید دانشجو در واحد مقصد ثبت می گردد، سایر سوابق تحصیلی دانشجو بلااثر می ماند. مبنای محاسبه ورودی این قبیل دانشجویان همان زمان پذیرش در آزمون می باشد. این قبیل دانشجویان موظف به پرداخت هزینه انتقال و هزینه معادلسازی برابر آخرین تعرفه دانشگاه خواهند بود.
تبصره 2

دانشجویانی که از طریق شرکت در آزمون مجدد پذیرفته می شوند بشرط اینکه مشکل نظام وظیفه نداشته باشنددروس آنان برابر ماده 67 آیین نامه آموزشی و بند ها و تبصره های آن معادلسازی می گردد و موظف به پرداخت هزینه انصراف به واحد مبدا برابر آخرین تعرفه دانشگاه و هزینه معادلسازی به واحد مقصد می باشند .
تبصره 3

دانشجویان مقاطع کاردانی و کارشناسی دانشگاههای دولتی یا موسسات غیردولتی مورد تاییید وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی که به دانشگاه آزاد اسلامی منتقل می شوند دروس گذرانده آنها معادلسازی و با نمره 12 و بالاتر پذیرفته می گردد.
ماده 53

مدرک فراغت از تحصیل دانشجوی انتقالی توسط واحد دانشگاهی مقصد صادر می شود.
ماده 54

واحد های درسی که  دانشجوی میهمان بایستی در واحد مقصد بگذراند با نظر گروه آموزشی مربوط در واحد دانشگاهی مبدا تعیین می گردد.
تبصره:

دانشجوی میهمان علاوه بر پرداخت شهریه ثابت و متغیر هر نیمسال به واحد دانشگاهی مقصد بایستی شهریه ثابت آن نیمسال را به واحد مبدا و هزینه انتقال موقت را برابر آخرین دستورالعمل مربوط از طریق واحد مبدا به سازمان مرکزی دانشگاه بپردازد.
ماده 55

در مواردی که واحد دانشگاهی مبدا نتواند بعضی از دروس الزامی دوره را در یک نیمسال معین عرضه نماید دانشجو می تواند با صلاحدید واحد دانشگاهی مبدا و موافقت واحد دانشگاهی مقصد فقط برای یک بار در طول دوره تحصیل، کمتر از حداقل واحد های درسی مجاز تعیین شده (11 واحد برای تمام وقت  و 9 واحد برای پاره وقت و 7 واحد برای آموزش معلمان) در یک نیمسال را در واحد یا واحد های دیگر دانشگاهی بگذراند. در این حال، دانشجو موظف به پرداخت شهریه ثابت بعلاوه شهریه متغیر دروس انتخابی در واحد مبدا را به واحد مبدا و شهریه متغیر دروسی را که در واحد مقصد انتخاب می نماید به واحد مقصد می باشد.
تبصره 1:

استفاده مجدد از ماده 55 در نیمسال آخر تحصیلی مشروط بر آنکه دانشجو بتواند در آن نیمسال فارغ التحصیل گردد و درسی به عنوان معرفی به استاد باقی نداشته باشد با صلاحدید واحد های مبدا و مقصد امکان پذیر است.
تبصره 2:

واحد های درسی دانشجوی مشمول این ماده توسط گروه آموزشی واحد مبدا تعیین می گردد اما چنانچه امتحان دروس انتخابی در واحد های مبدا و مقصد همزمان باشد بطوریکه دانشجو نتواند در امتحانات آنها در هر دو واحد دانشگاهی مربوط شرکت نمایدباید یکی از آنها را حذف کند.
ماده 56

واحد های انتخابی دانشجوی میهمان و دانشجویانیکه از ماده 55 استفاده نموده اند پس از استعلام واحد مبدا از واحد مقصد و اطمینان از صحت آن عینا در کارنامه دانشجو در واحد دانشگاهی مبدا ثبت می شود و نمرات آنها در محاسبه میانگین نیمسال و میانگین کل نمرات وی منظور می گردد.
ماده 57

در هر صورت مدرک فراغت از تحصیل دانشجوی میهمان توسط واحد دانشگاهی مبدا صادر خواهد شد.

دانشگاهها برای نقل و انتقال دانشجویان به 8 گروه تقسیم شدند:

1. دانشگاهها و موسسات آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی به جز موسسات مستقر در شهر تهران در گروه یک قرار دارند.
2. دانشگاههای دانشگاه آیت الله بروجردی، ایرانشهر، بناب، بهبهان، تربت حیدریه، جندی شاپور، جهرم، حضرت معصومه (س)، صنعتی بیرجند، صنعتی سیرجان، صنعتی کرمان، صنعتی همدان، فسا، کازرون، گنبد کاووس و نیشابور در گروه دو قرار دارند.
3. دانشگاههای ایلام، بجنورد، خرمشهر، خلیج فارس، دامغان، روامین اهواز، علوم دریایی چابهار، فنی و مهندسی گلپایگان، صنعتی ارومیه، مراغه، ملایر، هنر اسلامی تبریز و یاسوج در گروه سه قرار دارند.
4. دانشگاههای تربیت معلم آذربایجان، تربیت معلم سبزوار، بیرجند، تفرش، زابل، شهرکرد، علوم کشاورزی ساری، قم، کردستان، گلستان، محقق اردبیلی، ولیعصر رفسنجان و هرمزگان جزء گروه چهار هستند.
5. زنجان، سیستان بلوچستان، شهید باهنر کرمان، صنعتی شاهرود، صنعتی قم، صنعتی کرمانشاه، علوم کشاورزی گرگان، کاشان، لرستان، یزد را دانشگاههای در گروه پنج قرار دارند.
6. دانشگاههای ارومیه، اراک، بوعلی سینا، بین المللی امام خمینی (ره)، رازی کرمانشاه، سمنان، شهید چمران اهواز، صنعتی سهند تبریز، صنعتی شیراز، صنعتی نوشیروانی بابل، گیلان، مازندران و هنر اصفهان در گروه شش قرار دارند.
7. علوم دانشگاههای اصفهان، تبریز، شیراز، صنعتی اصفهان، فردوسی مشهد، صنعت نفت را دانشگاههای در گروه هفت قرار دارند.
8. دانشگاههای الزهرا، تربیت معلم تهران، تهران، شاهد، شهید بهشتی، امیرکبیر، خواجه نصیر، شریف، علامه، علم و صنعت، هنر، تربیت دبیر شهید رجایی، صنعت آب و برق عباسپور، سوره، صدرا، علم و فرهنگ در گروه هشت قرار دارند.

شرایط انتقالی دانشگاه سراسری 

دانشجو جهت ادامه تحصیل در دانشگاه مد نظرش می بایست با دانشگاه مبدأ و مقصد هماهنگی لازم را به عمل  آورد. وی برای انتقالی باید به دانشگاه مبدأ درخواست دهد. تمام دانشجویانی که بدون تغییر رشته و مقطع تحصیلی قصد انتقالی دارند می بایست کلیه واحدهای درسی قبلی را با نمره 10 و بالاتر قبول شده باشند. هزینه انتقالی برابر آخرین تعرفه دانشگاه می باشد.
دانشجویانی که با آزمون مجدد، مجاز می شوند در صورتی که مشکل نظام وظیفه نداشته باشند دروس آنها معادل سازی می شود.
دانشجویان مقاطع کاردانی و کارشناسی دانشگاههای دولتی یا موسسات غیردولتی مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی که به دانشگاه آزاد اسلامی منتقل می شوند، دروس گذرانده آنها معادل سازی و با نمره 12 و بالاتر پذیرفته می شود.
در ضمن مدرک فارالتحصیلی دانشجو مهمان بوسیله ی واحد دانشگاه مبدأ صادر می شود.

جزییات کامل آیین نامه انتقال دانشجویی:

واحد مبدأ: واحدی که دانشجو در آن پذیرفته شده می باشد.
واحد مقصد: واحدی که دانشجو برای ادامه تحصیل تقاضای انتقال یا میهمانی به آن را دارد.
انتقال: تغییر محل تحصیل دانشجو از واحد مبدأ به واحد مقصد به طور دائم.
میهمانی: تحصیل دانشجو در واحد مقصد به طور موقت.
میهمانی دائم: دانشجو تمام واحدهای خود را به صورت میهمان می گذراند و در پایان هر نیمسال ریز نمرات به دانشگاه مبدأ ارسال و در پایان تحصیلات، مدرک وی توسط واحد مبدأ صادر می شود.
شهریه میهمانی و میهمانی دائم: دانشجوی میهمان می بایست شهریه ثابت هر ترم میهمانی را به واحد مبدأ و شهریه متغیر را به واحد مقصد پرداخت کند.
هزینه نقل و انتقال: دانشجوی میهمان غیر دائم، می بایست درصدی از شهریه ثابت هر ترم میهمانی، که درصد آن در هر سال توسط معاون دانشجویی دانشگاه (سازمان مرکزی) اعلام می گردد را به واحد مبداء، مازاد بر شهریه ثابت آن ترم پرداخت نماید.
جدول همطرازی: جدولی که تمام واحدهای دانشگاهی و مراکز آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی را به ده گروه طبقه بندی نموده است (پیوست می باشد).
سقف مجاز میهمانی: میهمانی دانشجویان در هر سال تحصیلی تا سقف 20% کل پذیرش دانشجویان ورودی سال و رشته تحصیلی با موافقت واحدهای مبدأ و مقصد امکان پذیر است و واحدهای مبداء و مقصد مجاز به موافقت با درخواست ها بیش از این سقف نمی باشند.