دانشجویان باید در هنگام خرید کالا، به زمان و مقدار کالا، به نوع خرید و نوسانات قیمت، مدت تهیه کالا، مقدار تولید و نقدینگی توجه داشته باشند. در این مقاله که به قلم نویسندگان قدم یار به سرپرستی مهندس فرشاد مارچینی گرد آوری شده است، سعی میشود به صورت خلاصه و با زبانی ساده در رابطه با خرید کالا از خارج مطالب مفیدی جهت استفاده دانشجویان گرامی ارائه گردد.

اصول خرید:

کیفیت، مقدار، زمان، قیمت و منبع تهیه کالا، اصول موثر در خرید کالا میباشد که دانشجویان میبایست به آنها توجه نمایند که در ادامه به شرح آنها میپردازیم.

کیفیت مطلوب (Right Quality)

دانشجویان میبایست برای خرید ارزی برخی کالاها به مشخصات فنی و استانداردهای قابل پذیرش وزارت صنایع و معادن که به شرح زیر میباشد توجه نمایند:
•  استانداردهای ملی ایران
•  استانداردهای ملی کشور ژاپن JIS
•  استانداردهای ملی کشورهای اروپایی EN
•  استانداردهای ملی کشورهای آمریکای شمالی
•  استانداردهای ملی کشورهای عضو اتحادیه اروپائی
•  استانداردهای بین المللی کارایی و ITUو Code و ISO و IEC
طبق دستورالعمل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، کالاهایی استاندارد به شمار میآیند که توسط دفتر ثبت سفارشات و نظارت بر مبادلات بازرگانی (وزارت بازرگانی) در اوراق ثبت سفارشات درج شده باشد.

قیمت کالا

دانشجویان بسته به نوع کیفیت کالا، محل ساخت کالا، Origin بودن کالا و بسته به نوع حمل و نقل مبلغ متفاوتی را پرداخت میکنند. در گمرک هنگام ترخیص، ارزش کالایی که دانشجویان خریداری کردهاند مورد بررسی قرار میگیرد. اقدام به درج قیمت نادرست در اسناد خرید، به دلیل عدم پرداخت صحیح حقوق گمرکی، سود بازرگانی به گمرک و خروج در ارز، تخلف محسوب میشود. اگر از طرف گمرک تشخیص داده شود ارزش کالای وارداتی نامناسب است باید دلایلی موجه و مستند به اسناد قابل قبول ارائه شود که در این خصوص به دو معیار اشاره می شود:
1-  فهرست قیمت کالاهای کشورهای مبدا (Price list)
2-  قیمت مشابه کالاهای وارداتی قبلی، مساله ورود کالاها مورد توجه قرار میگیرد.

زمان و مقدار مناسب سفارش کالا:

دانشجویان باید در هنگام خرید کالا، به زمان و مقدار کالا، به نوع خرید و نوسانات قیمت، مدت تهیه کالا، مقدار تولید و نقدینگی توجه داشته باشند.

روشهای خرید کالا:

روش خرید به مقدار ثابت: این روش زمانی است که موجودی کالا به نقطه سفارش در اسناد انبار (کارت کاردکس) می‌رسد.

مدت تهیه کالا:

مدت تهیه کالا=T1 + T2 + T3 + T 4 + T5 + T6 T1
T= زمان تهیه پرو فرما، T2= زمان ثبت سفارش در بازرگانی و بانک، T3= زمان تهیه کالا توسط فروشنده، T4= زمان حمل کالا، T5= زمان ترخیص کالا، T6= زمان حمل کالا تا انبار خریدار.

روش حداقل هزینه:

در این شیوه خرید به اندازهی حداقل نیاز دانشجو یا خریدار صورت میگیرد، که به آن روش (Just in time) نیز میگویند. حفظ جریان تولید و سهم بازار در کوتاه مدت از اهداف این روش می‌باشد.

روش خرید انبوه:

حداکثر انجام سفارش خرید نیازهای جاری موسسه می‌باشد.

منبع مناسب تهیه کالا(Right source):

خرید از منابع اصلی امتیازاتی از قبیل برخورداری از قیمت و کیفیت مناسب، مشکلات برگشت کالای مغایر با سفارش اولیه و خسارت دیده و نامرغوب را برای دانشجو دارا می‌باشد. مناطق ویژه اقتصادی به دلیل رعایت مقررات صادرات و واردات، انجام مراحل ثبت سفارش در وزارت بازرگانی (سازمانهای بازرگانی استان ها)، بانک و ترخیص از گمرک مناسب‌ترین منطقه و منبع برای تهیه و خرید کالاهای خارجی برای دانشجویان می‌باشد.

سیستم های ورود و خرید کالا:

ورود قطعی:

اکثر مواقع برای خرید کالا، واردات قطعی مورد توجه قرار می‌گیرد که به وارداتی گفته می‌شود که با انجام مراحل ثبت سفارش، تهیه پروفرما، ثبت سفارش در وزارت بازرگانی و بانک و تنظیم اظهار نامه به منظور ترخیص و پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی مطابق جداول مقررات صادرات و واردات و رعایت دستورالعمل‌های ارزی و مقررات صورت می‌پذیرد.

ورود موقت:

ورود موقت روشی است که در آن برخی از کالاها بدون پرداخت حقوق گمرکی و عوارض به دلیل خروج مجدد در مدت تعیین شده، به منظور تعمیر یا تولید و بسته‌بندی کالای صادراتی و جهت نمایش در نمایشگاه‌ها ، استفاده پیمانکاران و مطالعات فنی به شرط صدور مجدد به همان وضع وارد گمرک می‌شوند.

تشریفات ورود موقت:

پس از اخذ موافقت گمرک ایران، باید اظهارنامه ورود موقت و مدارکی از قبیل فاکتور، بارنامه، قبض انبار، صورت عدل بندی و مجوزهای مربوطه که ضمیمه‌ی اظهارنامه می‌باشد توسط صاحب کالا یا نماینده به گمرک تسلیم شود و تعهدات لازم را جهت اعاده از کشور که در پروانه ورود موقت تعیین شده انجام دهند. پرداخت نقدی با ضمانت نامه بانکی در پاره ای موارد به صورت تعهد کتبی یا سفته برای ضمانت کالای ورودی موقت به منظور خروج، مورد نیاز می‌باشد.
کالای ورود موقت اکثرا در تمام کشورها از پرداخت حقوق گمرکی و عوارض معاف می‌باشند اما شامل پرداخت هزینه‌های گمرکی می‌شوند. زمانی که وارد کننده‌ای بخواهد کالای ورود موقت را به واردات قطعی تبدیل کند می‌بایست قبل از اتمام انقضای مدت پروانه، درخواست کتبی مبنی بر ابطال پروانه ورود موقت را به گمرک مربوطه ارائه و اظهارنامه ورود قطعی برای کالای خود را تنظیم و تشریفات مراحل ثبت سفارش را انجام دهد.

ترانزیت خارجی:

ترانزیت خارجی کالای خارجی می‌باشد که به منظور عبور از خاک ایران از یک نقطه مرزی کشور وارد و از نقطه مرزی دیگری خارج می شود.

ترانزیت داخلی:

ترانزیت داخلی عبارت است از کالای گمرک نشده از گمرک خانه مجاز به گمرک خانه دیگری حمل شده و تحویل داده شود.

 سیستم‌های خرید کالا از محل واردات قطعی 

•  واردات با ارز حاصل از صادرات
•  بدون انتقال ارز
•  خرید متقابل

واردات با ارز حاصل از صادرات:

در این روش بدون واریز ارز حاصل از صادرات به سیستم بانکی نسبت به واردات کالا با رعایت مقررات، صادرکننده می‌تواند اقدام نماید.

واردات بدون انتقال ارز:

در این روش واردکننده ارز خود را خارج از سیستم بانکی تهیه می‌نماید و مشمول کالاهایی می‌شود که توسط آئین نامه اجرای مقررات صادرات و واردات ابلاغ می‌شود.

خرید‌های متقابل:

شیوه‌ای است که در آن مبلغ کالای خریداری شده به صورت غیر نقدی انجام می‌شود و در آن خرید متقابل خریدار و فروشنده از یکدیگر می‌باشد.

انواع توافق نامه‌های متقابل 

•  معاملات تهاتری (Barter)
•  معاملات افست (Off – set)
•  خرید بازیافتی (Buyback)
•  معاملات انتقالی (Swetch – trading)

مراحل خرید خارجی

•  جمع آوری اطلاعات در مورد منابع فروش کالا و بررسی آنها و انتخاب منبع فروش
•  تهیه پروفرما (Proforma)
•  تنظیم قرارداد خرید
•  ثبت سفارش در وزارت بازرگانی یا سازمان بازرگانی استانها
•  مرحله حمل کالا
•  ترخیص کالا از گمرکات
•  حمل کالا از گمرکات به انبار خریدار

مراحل انتخاب و جستجو در مورد منبع فروش کالا

دانشجویان برای بررسی و جمع آوری اطلاعات در خصوص منبع فروش می‌توانند از روزنامه‌های تجاری _ راهنمای تلفن ( yellow Page) _ نمایشگاه‌های ملی، منطقه‌ای _ و بین المللی و همچنین بخش بازرگانی سفارتخانه‌های کشورهای خارجی در کشور _ شرکت‌های وارداتی مشابه از طریق نمایندگی‌های مجاز در کشور و سایت اینترنتی تجاری و … استفاده نمایند.

ضمانت نامه ارزی:

ضمانت نامه ارزی شامل طرف‌های چهارگانه به شرح زیر می‌باشد:
•  مضمون عنه (در تجارت خارجی همان فروشنده کالا می‌باشد)
•  بانک دستور دهنده (بانک کارگزاران خارجی)
•  بانک صادر کننده ضمانت نامه در ایران
•  مضمون له (خریدار)
توسط بانک کشور خریدار، ضمانت نامه ارزی صادر می‌شود و در اختیار خریدار قرار می‌گیرد که در صورت عدم انجام تعهد فروشنده، خریدار بتواند از آن استفاده کند.

شرح مختصری از آشنایی با نحوه قرارداد تحویل کار در محل معین ضروری در رابطه با اصلاحات بازرگانی بین المللی اینکو ترمز:

مزایای اینکو ترمز:

•  رفع نگرانی از اینکه قوانین هر یک از کشورهای دو طرف قرارداد، بخواهند متقابلاً بر قرارداد فنی مابین حاکم باشند.
•  رفع مشکلات احتمالی ناشی از فقدان توضیحات کافی و تعاریف واحد در بیان مسئولیت‌ها و وظایف و تعهدات هریک از طرفین.
•  ممانعت از بروز اختلافات ناشی از تفسیر و تعبیراتی که معلول عرف تجارت در هریک از کشورهای محل اقامت خریدار و فروشنده.
تقسیم بندی کلیه اصطلاحات در قالب چهارگروه D،C،F،E  می باشد:
گروه E:
تحویل کالا در محل کار ( محل مقرر ) یا درب کارخانه EXW EXW EX Works
گروه F:
گروه F قسمت اعظم کرایه حمل پرداخت نمی شود. تحویل کالا در محل مقرر به حمل کننده
FCA (نام محل مقرر) Free Carrier
FAS تحویل کالا در کنار کشتی Free Alongside ship
FOB تحویل کالا روی عرشه کشتی (نام بندر بارگیری) Free on Board
گروه C :
قسمت اعظم کرایه پرداخت می شود. CFR قیمت کالا و کرایه تا بندر مقصد (نام بندر مقصد) Cost and Frieght
CIF قیمت کالا بیمه و کرایه تا بندر مقصد (نام بندر مقصد) Cost insurance an Freight
CPT پرداخت کرایه حمل کالا تا مقصد (نام محل مقرر در مقصد) Carriage Paid to
CIP پرداخت کرایه حمل و بیمه کالا تا مقصد (نام محل مقرر در مقصد) Carriage and insurance Paid to
FOB تحویل کالا روی عرشه کشتی (نام بندر بارگیری)Free on Board
گروه D :
نقطه ورود کالا
DAF تحویل کالا در مرز (نام محل تعیین شده در مرز)Delivered At Frontire
DES تحویل کالا روی عرشه کشتی در بندر مقصد (نام بندر مقصد) delivered Exship
DEQ تحویل کالا روی اسکله در بندر مقصد Delivered Quaty
DDU تحویل کالا در محل مقرر در مقصد بدون ترخیص و بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی (نام محل مقرر در مقصد) Delivered Duty Unpaid
DDP تحویل کالا در محل مقرر با ترخیص و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی (نام محل مقرر در مقصدDelivered Duty Paid
شرایط و روش های پرداخت The Teams an the methods of payment:
الف- پیش پرداخت یا نقدی (Payment in advance)
ب- اعتبارات اسنادی (Payment Under a documentary letter of credit)
ج- اسناد در مقابل پرداخت یا قبولی بروات ارزی
•  بروات ساده
•  بروات اسنادی

پیش پرداخت:

فروشنده‌ی کالا در این روش حاضر به ریسک نمی‌باشد و بعد از پرداخت بهای کالا اقدام به ارسال کالا می‌نماید.

اعتبار اسنادی (L.C) :

تعهدنامه‌ای می‌باشد که به وسیله‌ی آن بانک گشایش کننده اعتبار (بانک خریدار) به درخواست خریدار به بانک دیگری که بانک کارگزار نامیده می‌شود اجازه می‌دهد که اگر فروشنده در طی مدت اعتبار (Validity) اسناد حمل کالا منطبق با شرایط مندرج در اعتبار اسنادی L.C را به بانک کارگزار تحویل دهد بانک مذکور پس از ارزیابی اسناد با مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی (معروف به U.C.P) در صورت مطابق بودن با آن اقدام به پرداخت وجوه تعلق گرفته تا میزان اعتبار، به فروشنده نموده. پس اسناد را به بانک ابلاغ کننده اعتبار (بانک خریدار) جهت ارائه به خریدار ارسال می‌نماید.

مزایای اعتبار اسنادی:

•  ترتیب انجام مبادلات تجاری بین المللی را توسط بانکها
•  ایجاد امنیت مابین طرفین درگیر در معامله
•  تضمین پرداخت توسط بانک فروشنده به شرایط اجرای کلیه تعهدات تعیین شده توسط فروشنده
•  بانک تعهد پرداخت را فقط در مقابل دریافت اسناد (نه کالا یا خدمات) می‌نماید. بدین ترتیب خریدار باید قبل از معامله در مورد شهرت فروشنده تحقیق کند.

طبقه بندی اعتبارات اسنادی:

1-  اعتبارات اسنادی از نقطه نظر اختیارات خریدار به دو دسته زیر تقسیم می‌شود.
•  اعتبارات اسنادی قابل برگشت
•  اعتبارات اسنادی غیر قابل برگشت. در این اعتبارات خریدار میتواند در هر زمان بدون اخطار و یا اطلاع قبلی به فروشنده یا بانک کارگزار هر نوع تغییری را در شرایط اعتبار بدهد و یا آن را لغو کند.
در اعتبارات اسنادی غیر قابل برگشت پذیر ـ هرنوع تغییرات صرفا با موافقت طرفین قابل اصلاح یا ابطال است.
2-  اعتبارات اسنادی از لحاظ تائیدیه به دو قسمت اعتبارات اسنادی تائید شده و اعتبارات اسنادی تائید نشده تقسیم می‌شوند.
در اعتبارات تائید شده به دلیل عدم اطمینان به بانک گشایش کننده (بانک ابلاغ کننده یا بانک خریدار) درخواست می‌شود که بانک ثالثی پرداخت مبلغ اعتبار را تائید و تضمین نماید. در صورت اعتبار داشتن خریدار نزد فروشنده دیگر نیازی به بانک ثالث برای تایید نمی‌باشد.
3-  اعتبارات اسنادی مدت‌دار یا یوزانس در این نوع اعتبار، بانک کارگزار مبلغ اعتبار را پس از مدتی (30 روز، 6 ماه، یکسال و …) که در اعتبار مشخص شده است از بانک ابلاغ کننده (گشایش کننده) دریافت خواهد نمود.

بروفرما یا پیش فاکتور:

اشاره به کلیه مشخصات کالا و شرایط جهت روشن شدن و آگاهی طرفین از نحوه حمل و نقل و قرارداد و … در بروفرما که به اختصار توضیح داده شده است.
•  ORIGIN که نشان می دهد کالا ساخت چه کشوری است
•  تاریخ اعتبار پروفرما
•  قیمت کالا
•  مبداء حمل کالا
•  وسیله حمل و نقل
•  زمان تحویل کالا
•  نحوه حمل
•  بازرسی

شرایط پرداخت:

پس از اخذ اطلاعات مذکور و تطبیق آن با شرایط خریدار نسبت به انتخاب فروشنده نهائی، اقدام و درخواست پروفرما می‌گردد.

ثبت سفارش:

واردکننده کالا برای واردات قطعی بعد از تهیه پروفرما و قبولی شرایط مندرج می‌بایست اقدام به ثبت سفارش در وزارت بازرگانی یا سازمان بازرگانی استان‌ها نمایند. در این خصوص غیر از موارد خاصی واردکنندگان باید دارای کارت بازرگانی معتبر باشند.

مراحل ثبت سفارش کالا:

•  دریافت اوراق ثبت سفارش توسط متقاضی و تکمیل آن
•  ارائه اخذ کلیه مجوزهای قانونی و تکمیل فرم ثبت سفارش توسط متقاضی
•  پس از ثبت در وزارت بازرگانی یا سازمان بازرگانی شهرستان¬ها و درج شماره 8 رقمی و مهر نمودن اوراق به مهر ارز اختصاص یافته واردکننده فوق الذکر توسط متقاضی با رعایت مقررات مربوط نسبت به گشایش اعتبار اقدام می‌گردد.

ترخیص کالا- اظهارنامه گمرکی:

اظهارنامه گمرکی به هرگونه اظهار یا عملی به هر شکل که مورد پذیرش گمرک باشد. می‌بایست اطلاعات مورد نیاز راجع به اشخاص یا محموله یا کالا به گمرک اعلام شود. تنظیم اظهارنامه در مورد صادرات و واردات الزامی می‌باشد.

تشریفات گمرکی جهت ترخیص کالا:

صاحب کالا یا نماینده قانونی می‌بایست زمانی که کالا وارد گمرک میشود، اقدام به تکمیل و تنظیم اظهارنامه با توجه به مشخصات کامل کالا نمایند. بعد از ارزیابی کالا توسط سرویس ارزیاب و مطابقت دادن آن با اظهارنامه از شماره تعرفه تا … و همچنین انجام آزمایشات لازم و پرداخت حقوق و سود تعلق گرفته، هزینه‌های مربوط به آزمایشات و تعرفه بندی و … پروانه سبز گمرکی صادر می‌شود.