تفاوت پایان نامه و رساله

عمدتا مراحل انجام و ارکان پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری، مشابه است ولی دارای تفاوتهایی به شرح زیر نیز می باشند:

1- در دوره کارشناسی ارشد، هدف از تدوین پایان نامه آن است که فارغ التحصیل این دوره با انجام پژوهش علی آشنا شود. حال آنکه از فردی که رساله دکتری (Ph.D) می نویسد انتظار می رود که در انجام پژوهش علمی تسلط کافی بیابد و بتواند پس از فراغت از تحصیل مستقلا در انجام پژوهش توانمند باشد.
2- رساله دکتری از دامنه گسترده تر، ژرف نگری بیشتر، فرضیات قویتر و تحلیل عالمانه تری برخوردار است. فرض بر آن است که داوطلب دوره دکتری Ph.D به لحاظ کمی و کیفی آگاهی و تسلط بیشتری بر مفاهیم زمینه علمی مربوط دارد و با صرف وقت بیشتر در پژوهش خود به منظور تدوین رساله، کار ارزنده ای ارائه دهد.
3- از نویسنده رساله دکتری انتظار می رود که حداقل یگ گام ملموس و منحصربفرد در زمینه علمی پژوهش خویش بردارد. بنابراین، خلاقیت و نوع آوری بیشتری در رساله مورد انتظار است.

نکات مهم پیش از نگارش رساله:

1- پیوسته آرامش خود را حفظ کنید.
2- اگر احساس بی نظمی می کنید، سعی کنید محیط کار خود را مرتب نمایید.
3- از اینکه ممکن است کار شما درست نباشد، ترس بخود راه ندهید.
4- فرض کنید که نامطلوب ترین رساله را ارائه می دهید.
5- به خاطر داشته باشید که مادام که نگران کیفیت کارتان باشید، رساله شما کار جالبی نخواهد شد.
6- از منتطق پیروی کنید.
7- از افرادی که در رشته خودتان خیلی فعال هستند، رهنمود بگیرید.
8- از کار افرادی که در رشته شما خوب کار نمی کنند، تقلید نکنید.
9- رساله خود را به صورت single space بنویسید.
10- برای فصول مختلف رساله خود، پوشه هایی تهیه نمایید و هر فصل را در یک پوشه جداگانه بگذارید.
11- هنگامی که احساس خستگی مفرط می کنید، کار را متوقف کنید.
12- کار خود را با نگارش آن بخش که بیشتر درباره آن می دانید، آغاز کنید.
13- پروپوزال خود را بر اساس نظمی سیستماتیک تدوین نمایید.
14- نام ها و جاهای واقعی در پیش نویس های اولیه رساله وارد کنید.
15- هر یک از پیش نویس ها را روی کاغذ کاغذ رنگی متفاوتی بنویسید.
16- جداول و نمودارهای اولیه را به صورت دست نویس آماده سازید.
17- مطالب را به صورت ساده و به دور از هر گونه پیچیدگی و ابهام بنویسید.
18- سایر رساله های مربوط را، قبل از آغاز به نوشتن رساله خویش مرور کنید.
19- جداول را در متن رساله معرفی نموده و ارائه دهید و پس از ارائه هر جدول، مطالبی درباره آن بنویسید.
20- هرجا که لازم شد کلمات مشابه و موازی بکار برید.

21- تدوین فهرست مندرجات به شما کمک می کند تا مطالب را به صورت صحیح و مناسب ارائه دهید.
22- نتایج و نقطه نظرات واقعی خود را ارائه دهید.
23- پیشنهاد برای پژوهش های آتی خود را به صورت منتطقی و معقول با پژوهش خویش ارائه دهید.
24- فصل اول رساله باید در آخر کار مورد بازبینی قرار گیرد و اصلاحاتی در نوشته ها صورت پذیرد.
25- فراموش نکنید که نگارش پایان نامه یا رساله برای شما پدیده ای نو محسوب می شود و در حکم پروژه ای است بزرگ که باید به تنهایی به انجام رسانید، گرچه اعضای کمیته رساله یا پایان نامه شما را یاری خواهد نمود.
26- توجه داشته باشید پس از به تصویب رسانده پیشنهاد پژوهش خود، نمیتوانید به راحتی و پیوسته آن را تغییر دهید.
بنابراین از آنجا که هنگام تدوین پیشنهاد پژوهش وقت کافی صرف کرده اید و اگاهانه هدف و راه تدوین پژوهش خویش را مشخص کرده اید، لازم است در برخورد با هر مشکل از میدان به در نروید و تلاش کنید تا مشکلات حل شود و کار را ادامه دهید.
27- در این مرحله از تحصیل، باید بیش از پیش احساس استقلال نمایید و قبول مسئولیت کنید و کمتر به استاد راهنمای خود وابسته شوید.
28- با استاد راهنای خود در تماس باشید و پیوسته گزارش روند کار خویش را ارائه دهید و اصلاحات پیشنهادی او را لحاظ نمایید.
29- پس از کسب نقطه نظرهای اصلاحی و رهنمودهای استاد راهنما، محتوای آن فصل یا فصول را در اختیار اساتید مشاور قرار دهید و از نقطه نظرهای آنها آگاه شوید.
30- فراموش نکنید که مسئولیت نهایی با استاد راهنماست و هر گونه پیشنهاد یا نقطه نظری از جانب هر کدام از اعضای کمیته رساله، باید مورد تایید استاد راهنما قرار گیرد.

موارد مهم برای جلوگیری از ایجاد مشکل با مقررات و دستورالعمل های گروه، دانشکده و تحصیلات تکمیلی دانشگاه و قوانین بوروکراتیک

1- سعی کنید هرچه زودتر از مقررات و دستورالعمل های مربوط به تدوین پایان نامه یا رساله آگاهی یابید و راهنمای مربوط را مطالعه نمایید تا اطمینان یابید که راهی درست و منطبق با آن مقررات و دستورالعمل ها، انتخاب نموده اید .
2- یک جدول زمانی یا تقویمی برای خود تهیه نمایید تا موعد انجام هر مرحله کار را به درستی به خاطر داشته باشید و وضعی پیش نیاید که زمان تعیین شده بگذرد و از انجام کاری غافل مانده باشید.
3- تمامی سوابق کار را به خوبی نگهدارید.
4- چنانچه روی عناوین مربوط به انسان کار می کنید، دقت کنید که دستورالعمل ها و ملاحظات اخلاقی را رعایت نمایید.
5- دقت نمایید که ملاحظات مربوط به شیوه نگارش، فونت مورد استفاده، رعایت فاصله ها و حاشیه ها و نحوه استقرار جداول و نمودارها به درستی انجام پذیرد.