12 نکته برای یک مصاحبه موفق
در مرحله مصاحبه دکتری ممکن است داوطلبانی که در آزمون کتبی رتبه ممتازی به دست آورده اند ، نتوانند در دانشگاه مد نظر خود پذیرش بگیرند و در عین حال داوطلبانی نیز هستند که هرچند رتبه چندان خوبی نداشته‌اند اما با توجه به کسب مهارت‌های لازم در زمینه مصاحبه توانسته‌اند نظر مصاحبه‌کنندگان را جلب کنند.
بر اساس زمانبندی اعلام شده مصاحبه های آزمون دکتری 98 دانشگاه ها آغاز شده است. داوطلبان پس از گذر از مرحله انتخاب رشته اکنون خود را برای مرحله «مصاحبه علمی» آماده می کنند. از آنجا که تاثیر مصاحبه در پذیرش داوطلبان 50 درصد خواهد بود، می توان از اهمیت این مرحله از ازمون دکتری که تاثیر آن با آزمون کتبی برابری می کند را متوجه شد. در این مرحله ممکن است داوطلبانی که در آزمون کتبی رتبه ممتازی به دست آورده اند به دلیل آنکه از چم و خم نحوه مصاحبه اطلاعی ندارند، نتوانند در دانشگاه مد نظر خود پذیرش بگیرند و در عین حال داوطلبانی نیز هستند که هرچند رتبه چندان خوبی نداشته‌اند اما با توجه به کسب مهارت‌های لازم در زمینه مصاحبه، توانسته‌اند فراتر از حد انتظار در این مرحله حاضر شوند و مصاحبه‌کنندگان را برای پذیرش خود در یک دانشگاه متقاعد کنند.
به همین بهانه در این گزارش به باید ها و نبایدهایی که داوطلبان باید در مصاحبه علمی به آن توجه کنند می پردازیم:
1- اعتمادبه‌نفس داشته باشید و با اعتمادبه‌نفس کامل خود را پرزنت کنید؛ به عبارتی نقاط مثبت و قوت و همچنین توانمندی خود را به جمع نشان دهید. لباس رسمی و منظم می‌تواند در جلسه مصاحبه تاثیر‌گذار باشد؛ به عبارتی آراسته و منظم در جلسات حاضر شوید و روی توانمندی‌های خود تمرکز کرده و با اعتمادبه‌نفس صحبت کنید. البته اعتمادبه‌نفس افراطی نداشته باشد.
2- ممکن است در جلسه مصاحبه از شما سوال علمی باربط یا حتی بی‌ربط شود. خود را برای هر سوالی آماده کنید، چندان مهم نیست که پاسخی که شما می‌دهید دقیقا درست باشد. شاید هدف استادان از سوال این نباشد که پاسخ کامل یا صددرصد درست را از شما بشنوند بلکه بیشتر می‌خواهند بدانند شما چگونه درباره یک موضوع فکر و تحلیل می‌کنید. در واقع تلاش دارند نحوه تحلیل شما را بررسی کنند. گاهی مصاحبه‌کننده قصد دارد با فن بیان شما آشنا شود پس با تسلط به سوالات پاسخ دهید.
3- گاهی در جلسات دانشجویانی هستند که گستاخانه به سوالات پاسخ می‌دهند. این موضوع در ذهن اساتید یک نمره منفی است! پس مودبانه و با احترام برخورد کنید. حتی ممکن است در جلسه سوالی مطرح شود که داوطلب تصور کند سوال بی‌ربطی پرسیده شده و منطقی نیست اما سعی کنید به شکل محترمانه و با ادب به آن پاسخ دهید. حتی بی‌منطق‌ترین سوالات را نیز با صبر و حوصله پاسخ مناسب دهید.
4- سعی نکنید هرچه را نمی‌دانید جوابی برای آن داشته باشید! در آزمون کتبی وقتی جواب سوالی را نمی‌دانید ممکن است به آن یک پاسخ نامناسب بدهید اما در جلسه مصاحبه حرف حرف می‌آورد! وقتی جواب سوالی را نمی‌دانید هرچه به داشتن دانش درباره آن اصرار کنید بیشتر نمره منفی در اذهان مصاحبه‌کننده ایجاد می‌کنید. ولی اگر بخشی از جواب یک سوال را می‌دانید با کمال آزادی و خونسردی تنها بخشی که می‌توانید را پاسخ داده و آن بخشی از سوال که فکر می‌کنید دیگر نمی‌توانید پاسخ دهید را بگویید از اینجا به بعد تسلط ندارم.
5- این سوال را از همه می‌پرسند: چه کاری انجام داده‌ای؟ علاقه داری در دوره دکتری درباره چه موضوعی ادامه تحصیل بدهی؟ علت اینکه این دانشگاه را انتخاب کردی چیست؟ این سه سوال مشترکی است که در هر مصاحبه از دانشجویان پرسیده می‌شود. در پاسخ به سوال اول لیست کارهای گذشته و حاضرجوابی نقش اساسی ایفا کرده و درصد مهمی از نمره را به خود اختصاص می‌دهد؛ چراکه مصاحبه‌کننده‌ها می‌خواهند بدانند شما در کارهای تحقیقاتی تا چه حد توانسته‌اید خود را وارد کنید که اینک تصمیم گرفته‌اید در کارگاه‌های تحقیقاتی قوی و عمیق‌تری وارد شوید! پس باید قدم‌های اولیه را درست پشت‌سر گذاشته باشید. بنابراین بیان شرح حال علمی گذشته در جلسه مصاحبه بسیار مهم و تاثیر‌گذار است.
6- حتما باید راه آینده خود را انتخاب کرده باشید؛ بیان چندین راه نمره مثبتی را برای شما به دنبال نخواهد داشت. حداکثر می‌توانید دو راه را بیان کنید. به‌طور مثال در رشته فیزیک می‌توانید بگویید تصمیم دارید در رشته اتمی مولکولی یا ماده چگال ادامه تحصیل دهید. پس فقط یک یا نهایتا دو رشته بیشتر انتخاب نکنید! جمله «در هر رشته‌ای مایل هستم ادامه تحصیل دهم» به این معناست که فقط میخواهید وارد دوره دکتری شوید و راهی برای طی مسیر آینده انتخاب نکرده‌اید. فکر کنید درنهایت پذیرفته نخواهید شد! پس استرس نداشته باشید و به راحتی سوالات را پاسخ داده و سعی کنید جواب علمی را پاسخ دهید.
7- داشتن مقاله علمی و پژوهشی در روند مصاحبه تاثیر‌گذار است؛ اگر در رزومه خود یک مقاله علمی – ترویجی هم داشته باشید می‌توانید نمره مثبت مصاحبه‌کننده‌ها را کسب کنید. پس سعی کنید روی مقالات علمی – پژوهشی خود مانور دهید. پژوهش‌ها و مقالات شخصی که در حوزه تحقیق شما هستند در پذیرش شما نقش بسزایی دارند.
8- داشتن مدرک زبان هم روی دیدگاه اساتید تاثیر‌گذار است. در حوزه تخصصی نیز مسائل پایه و یک‌سری مسائل روز در حوزه درسی خود مطالعه کنید. سعی کنید خلاصه مقالات ماه‌های اخیر یک نشریه معتبر در زمینه کاری خود را مطالعه کنید و از موضوعات جدید مطلع باشید.
9- یک‌سری از دانشگاه‌ها و اساتید رفتار خوبی با داوطلبان ندارند، پس بهتر است در جلسه مصاحبه خود را کنترل کنید. برای بسیاری از استادان اعتمادبه‌نفس فرد مصاحبه‌شونده مهم است پس به سوالات با اعتمادبه‌نفس پاسخ دهید و استرس نداشته باشید. در پاسخ‌دهی به سوالات عجله نکنید. قبل از جواب به سوالات فکر کنید.
10- رزومه‌سازی نکنید! مقاله پولی، مقاله‌های مجله‌های بی‌کیفیت و بلک‌لیست‌شده را با خود به سر جلسه نبرید. حتی اگر یک مجله‌ای هنوز در فهرست مجلات بلک‌لیست شده نیست اما شما می‌دانید مجله خوبی نیست و برای چاپ مقاله خود در آن پولی پرداخت کرده‌اید آن را سرجلسه امتحان نبرید، چون استادان با یک نگاه متوجه این موضوع می‌شوند.
11- جلسه مصاحبه مثل جلسه کنکور نیست و تنها رزومه و پیشینه علمی فرد است که حرف اول و آخر را می‌زند، بنابراین خود را آماده کنید. توصیه‌نامه اساتید دوره کارشناسی‌ارشد بسیار تاثیر‌گذار است و توصیه‌نامه‌هایی که قوی نوشته شده باشد می‌تواند موثر باشد. داشتن مقالات هم موثر است. شما نمی‌توانید شب امتحان یک مقاله علمی تولید کنید پس از قبل به فکر نوشتن یک مقاله باشید!
12- مهم‌ترین تکنیک تسلط آموزشی بر مباحث و شیوه گفتمان است. بنابراین با تسلط به سوالات پاسخ دهید؛ پاسخ‌های کوتاه و علمی. از جملات « به نظر من»، «من این‌گونه تصور می‌کنم» و… پرهیز کنید؛ چراکه این جملات در مصاحبه علمی در شرایطی که هنوز در مقطع تحصیلات تکمیلی قرار نگرفته‌اید مقداری اغراق‌آمیز است و طبیعتا مطلوب‌نظر در مصاحبه برای اساتید نیست.
منبع: خبرنامه دانشجویان ایران
